ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ

ਅਜੋਕੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਟੱਬਰ ਲਿਬਰਲ ਅਤੇ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿਚ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਓਟਾਰੀਓ ਸੂਬੇ ਵਿਚ 121 ਪਾਰਲੀਮਾਨੀ ਹਲਕੇ ਹਨ। ਜੋ ਪਾਰਟੀ ਇਸ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਧ ਸੀਟਾਂ ਲਿਜਾਏਗੀ, ਉਹੀ ਸਰਕਾਰ ਗਠਤ ਕਰੇਗੀ।

ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਵਿਚ ਪੁਸਤਕਾਂ ਰਖਵਾਉਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਜ਼ੋਰਾਂ-ਸ਼ੋਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਤਕ ਹੋ ਸਕੇ।

ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਮਾਪੇ, ਅਧਿਆਪਕ ਤੇ ਬੱਚੇ ਸਾਰੇ ਸਮਝਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰੇ ਬਾਲ ਰਸਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਤਾਂ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸਕੂਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ।

ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਸਮੇਂ ਫਰਾਂਸ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮੋਨਾ ਲੀਸਾ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਰਹੀ ਕਿ ਇਹ ਜਰਮਨੀ ਨਾਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥ ਨਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੀ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਪੇਂਟਿੰਗ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਵਾਰ- ਵਾਰ ਬਦਲਦੀ ਰਹੀ।

ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਖਦਿਆਂ ਅਕਸਰ ਹੀ ਅਸੀਂ 'ਸ਼ੁੱਕਰ' ਦੀ ਥਾਂ 'ਸ਼ੁਕਰ', 'ਦਿੱਲੀ' ਦੀ ਥਾਂ 'ਦਿਲੀ' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਸ਼ੁੱਕਰ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਇਕ ਦਿਨ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਇਕ ਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਜਦਕਿ ਸ਼ੁਕਰ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ।

ਅਸਲ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਅੱਜ ਚੌਤਰਫ਼ੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਦੁਆਰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਸਭ ਨਾਲੋਂ ਸਸਤੀ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਤਕ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿਲੱਖਣ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦਿਖਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਮੈਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕੋਈ ਚਿੰਤਨ ਜਾਂ ਵੈਰਾਗ ਨਹੀਂ ਲੱਭਾ। ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪੁਤਲੇ ਜਦੋਂ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਹੀ ਇਨਕਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਤਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਬਾਤ ਛੇੜਨੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਅਸਲ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਸਾਡੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਤੁਰਿਆ। ਪੁਰਾਤਨ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਬਾਹਰੋਂ ਆਏ ਹਾਕਮਾਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰੋਗ ਡੂੰਘਾ ਅਤੇ ਪਚੀਦਾ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੰਮੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਮਾਡਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਜਿਹੜਾ ਅਜੋਕੇ ਸੰਕਟ ਵਿਚ ਸਾਡਾ ਮਾਰਗ ...

ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੇ ਬੀਬਾ ਬਲਵੰਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੰਕ (ਸੰਪਾਦਕ ਸਰਬਜੀਤ ਸੰਧੂ) ਦੀ ਸੰਪਾਦਕੀ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ, 'ਗਿੱਲ ਬੰਧੂਆਂ' ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਭੇਂਟ ਵਾਰਤਾ ਵਿਚ ਅਧੂਰੀ/ਨਾਕਾਮ ਮੁਹੱਬਤ ਬਾਰੇ ਕੀਤੇ ਸਵਾਲ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ 'ਚ ਬੀਬਾ ਨੇ ਇਕ ਮਿੰਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਾਇਆ ਉੱਧੜਨ ਲਗਿਆਂ, 'ਸਰਬਜੀਤ' ਉਹ ਵਿਲਕਿਆ, '...

ਖੇਮਕਰਨ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ 'ਗੁਰੂਸਰ' ਹੈ, ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਸਧਾਰਨ ਜਿਹਾ ਦਰਬਾਰ ਸੀ, ਹੁਣ ਸੰਮਤ 1960 ਤੋਂ ਲਾਲਾ ਕਾਸ਼ੀਰਾਮ ਰਾਈਸ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਮਕਾਨਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਾਈ ਹੈ

ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰ ਇਕ ਚੰਗੇ ਦਿਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਕ ਚੰਗਾ ਦਿਨ ਚੰਗੇ ਮਹੀਨੇ ਦਾ, ਚੰਗਾ ਮਹੀਨਾ ਇਕ ਚੰਗੇ ਸਾਲ ਦਾ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਸਾਲ ਚੰਗੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਕ ਖੋਜ ਮੁਤਾਬਕ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵੀਹ-ਮਿੰਟ ਕਿਸੇ ਚੰਗੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਢਾਈ ਗੁਣਾ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੱਖ ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁ ਗਿਣਤੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ।

ਪਾਠਕਾਂ ਨੇ ਮੇਰੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਹੀ ਸਿਰਨਾਵਾਂ’ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਪਿਆਰ ਦਿੱਤੈ। ਸਾਹਿਤਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਚਰਚਾ ਛਿੜੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉੱਘੇ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋਆਂ ਵੱਲੋਂ ਮੇਰੀ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰੀ ’ਤੇ ਸਹੀ ਪਾਈ ਗਈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਨੂੰ ਪੰਦਰਾਂ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਨੇ ਗੀਤ, ਗ਼ਜ਼ਲ ਤੇ ਨਜ਼ਮ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਤਾਂ ਝੰਡੇ ਗੱਡੇ ਹੀ ਹਨ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਲਿਖੇ ਕੁਝ ਲੇਖ ਚੰਗੇ ਵਾਰਤਕ ਲਿਖਾਰੀ ਹੋਣ ਦਾ ਵੀ ਸਬੂਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਢਾਡੀ ਕਲਾ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਹਿਤਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਸੰਨ 2002 ਵਿਚ ਪਤਨੀ ਦੇ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਨੂੰ ਕਾਗ਼ਜ਼ 'ਤੇ ਉਲੀਕਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।

ਇਕ ਦੰਦ-ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਮੌਤ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਯਮ ਕੋਈ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਯਮੁਨਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਨਹੀਂ ਸੀ ਗਿਆ। ਯਮੁਨਾ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਹੋਈ। ਉਸ ਨੇ ਗੰਗਾ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਉਦਾਸੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ।

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਪਰਚੇ ਕੱਢਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦਾਦ ਦੇਣੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਹੀ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਕਈ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਕੋਲੋਂ ਪੈਸੇ ਪਾ ਕੇ ਪਰਚਾ ਕੱਢਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਅਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਦਾ ਮੰਤਵ ਬੁੱਤਤਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਵਿਰਾਸਤ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣਾ ਹੈ।

ਗ੍ਰੇਜੂਏਸ਼ਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਮੇਂ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦਾ ਐਡੀਟਰ ਹੋਣ ਸਦਕਾ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਮੁੜਿਆ ਸਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਥੀਏੇਟਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨੇ ਵੀ ਲਿਖਣ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਿਕ੍ਰਪਿਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਮੇਰਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਯੋਗਦਾਨ ਜ਼ਰੂਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।