ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ (Sahit and Sabhyachar News in Punjabi)

ਡਾ. ਜਾਚਕ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਸਾਲ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਪਰਮਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀਪ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਕਵੀ ਦਰਬਾਰ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਕਿ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ

ਖ਼ੁਸ਼ਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਸਾਲ 2004 ਵਿਚ ਲਹਿੰਦੇ ਤੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਭਰਾਵਾਂ ਵਰਗੇ ਸਨ। ਦੋਵੇਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੋਹਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾਈ, ਸਾਹਿਤਕ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲ-ਜੁਲ ਕੇ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੇ ਇਛੁੱਕ ਸਨ।

1983 ਵਿਚ ਨਾਮਧਾਰੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੈਂਕਾਕ, ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਿਚ ਵਰਲਡ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕਰਵਾਈ। ਇਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਨੂੰ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿਚ ਐੱਚ. ਐੱਸ. ਹੰਸਪਾਲ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਰਹੀ। ਇਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਰੰਗਤ ਰਹੀ।

ਮੈਂ ਕਿੱਦਾਂ ਸਮਝਾਵਾਂ, ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਹ ਵਕਤ ਬਹੁਤ ਕਠਿਨ ਆ। ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਸਮਝਦਾਂ। ਸਾਥੋਂ ਤੇ ਅੱਗੇ ਸਾਰੇ ਰੋਂਦੇ ਨਹੀਂ ਸਾਂਭੇ ਜਾਂਦੇ। ਮਾਹੌਲ ਹੋਰ ਗ਼ਮਗੀਨ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਜਾਣਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਬਚ ਜਾਣ ਇਹ ਹੀ ਪਿਆਰ ਹੈ।

ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਕੌਰ ਦੀ ਹੱਥਲੀ ਨਿਬੰਧ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਅਜੋਕੇ ਹਾਲਾਤ ਦਾ ਵਰਨਣ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਿੱਤਰਿਆ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਮੇਵਾਰੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦੀ ਬਲਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਸਰਕਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਕੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਗੱਲ ਬਾਰੇ ਵੀ ਬਾਖੂਬੀ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਸੰਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਇਕ ਸਰਗਰਮ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਪੁਸਤਕ 'ਦਫ਼ਤਰ' ਵਿਚ ਕੁੱਲ 13 ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿਚਲੇ ਭਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵੱਲ ਸਿੱਧਾ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਾਟਕ ਵਿਚ ਲਏ ਗਏ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਪਾਤਰ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਇਕ ਢੁਕਵਾਂ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋਏ ਹਨ।

ਸਿਰਲੇਖ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਪੁਸਤਕ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰਲੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਸੋਮੇ ਹਨ। ਕਵਿਤਾ ਰਚਨ ਵੇਲੇ ਉਸਦੀ ਸੋਚ ਅੰਬਰੀਂ ਉਡਾਰੀਆਂ ਮਾਰਦੀ ਹੈ।

ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਦੇ ਮੋਢੀ ਤੇ ਨਾਮਧਾਰੀ ਪੰਥ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਤਿਗੁਰੂ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਵਿਚ ਜਨਮ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਠਾਕੁਰ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਅਦੁੱਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਅਧਿਆਤਮਕ ਰੰਗ 'ਚ ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਕਮਾਲ ਦੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਵੀ ਹਨ।

ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰੀ ਵਿਚ ਡਾ. ਗੁਰਚਰਨ ਕੌਰ ਕੋਚਰ ਇਕ ਚਰਚਿਤ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਰੂਪਗਤ ਬੰਦਿਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ-ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਖ਼ੁਲ ਵਾਲੀ ਕਾਵਿ ਸਿਨਫ਼ ਨੂੰ ਚੁਣ ਕੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਨਿਵਾਸ ਪਰਵਾਸ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਨਿਵਾਸ ਦੌਰਾਨ ਜਤਿੰਦਰ ਨੂੰ ਕਈ ਕੌੜੇ-ਮਿੱਠੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਵਿਚਰਨਾ ਪਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਸੋਚ ਟੁੰਬੀ ਗਈ। ਫਿਰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਤੇ 2013 ਵਿਚ ਉਹਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ 'ਮੈਂ ਵੇਲ ਹਾਂ' ਛਪੀ।

ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਅਥਾਹ ਮੋਹ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਗਤੀਕਾਰ ਪਟਿਆਲੇ ਘਰਾਣੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ।

ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਰਣਜੀਤ ਪੁਰਾ ਵਿਖੇ ਠਹਿਰੇ ਸਨ ਅਤੇ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਹੀ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਮੰਚਨ ਕੀਤਾ। ਲਗਪਗ ਚਾਰ ਦਹਾਕੇ ਇੱਥੇ ਠਹਿਰਣ ਉਪਰੰਤ ਆਪ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਚਲੇ ਗਏ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਫ਼ਤਿਹਜੀਤ ਨੇ ਸਟੇਜੀ ਕਵੀ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਕੁੰਦਨ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਕੋਈ ਸਾਂਝ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀ, ਪਰ ਸ਼ਪਸ਼ਟ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਬੀਬੀ ਰਣਧੀਰ ਕੌਰ ਨੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਲੇਖਕ ਮੰਚ (ਕਲਮ) ਵਲੋਂ ਫ਼ਤਿਹਜੀਤ ਹੁਰਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਛੋਹ ਲਈ।

ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਬੱਚਿਆਂ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਹਰ ਵਰਗ ਵਿਚ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਕਾਰਨ ਤਣਾਅ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਤਣਾਅ ਗ੍ਰਸਤ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਕਿਤਾਬਾਂ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣ ਵਿਚ ਸਹਾਇਕ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ।

ਅਸੀਂ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਲਗਪਗ 19 ਲੱਖ ਸ਼ਬਦਾਂ ਉੱਤੇ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਗਿਣਤੀ 97, 278 ਹੈ। ਸਾਡਾ ਅਧਿਐਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ਬਦਾਂ ਉੱਤੇ ਹੀ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ।

ਇਸ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਵਿਚ ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਵੀ ਹਨ ਤੇ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੇ ਵੀ। ਅਪਣੱਤ ਭਰੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚ ਜਿਸ ਦਾ ਅਤੀਤ ਗੁਜ਼ਰਿਆ ਹੋਵੇ, ਉੁਸ ਨੂੰ ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਦੀਆਂ ਅਖ਼ਬਾਰੀ ਸੁਰਖ਼ੀਆਂ ਬੇਚੈਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਕਵੀ ਨੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕਵਿਤਾਵਾਂ 'ਇਹ ਲੋਕ' ਅਤੇ 'ਆਫਤ ਵੱਡੀ ਛੋਟੀ' ਵਿਚ ਕਵੀ ਨੇ ਲਾਕਡਾਊਨ ਦੌਰਾਨ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨਾਲ ਵਾਪਰੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਦੇ ਇਕ ਸਲੋਕ ਵਿੱਚੋਂ ਲਏ ਸਿਰਲੇਖ ਦੀ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਧਾਵਾਂ ਵਿਚ ਛਪੀਆਂ ਇਕ ਦਰਜਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਰਚੇਤਾ ਦੀ ਨਵੀ ਪੁਸਤਕ ਨਾਰੀ ਰੂਪ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ 57 ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ।

ਗੱਲਾਂ-ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਬੀਬੀ ਗੁਰਨਾਮ ਕੌਰ ਨੇ ਕੱਲ੍ਹ ਰਾਤ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਦੁੱਖ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕੱਲ੍ਹ ਸਵੇਰ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਛੇੜ ਦਿੱਤਾ, ''ਸਵੇਰੇ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਸੱਲੀ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਕੀਨਾਂ ਨਾਂ ਦੀ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਉਸ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਰਲਾ ਆਏ ਹਾਂ

ਸੰਪਾਦਕ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ -ਸਿਰਜਣਾ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਮੂਲ ਇਕਾਈ ਹੈ। ਸਿਰਜਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ। ਇਨਸਾਨ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਸਿਰਜਣਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਨਸਾਨ ਨੇ ਸਿਰਜਣਾਤਮਿਕਤਾ ਰਾਹੀਂ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਹੈ।