ਖੇਤੀਬਾੜੀ

ਝੋਨੇ ਤੋਂ ਜਿਹੜੇ ਖੇਤ ਵਿਹਲੇ ਹੋਣ, ਉੱਥੇ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਵੱਤਰ ਹੈ ਤੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਬਿਨਾਂ ਵਹਾਈ ਜ਼ੀਰੋ ਟਿਲ ਡਰਿੱਲ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਕੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਰਗੇ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰ ਘੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀ ਕਾਰਨ 'ਡਾਰਕ ਜ਼ੋਨ' ਵਿਚ ਆਏ ਹੋਏ ਹਨ।

ਬਾਬਾ ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰੁੱਖ ਉਗਾ ਕੇ ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸੁਹੱਪਣ 'ਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉੱਥੇ ਇਹ ਰੁੱਖ ਸਾਨੂੰ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਆਕਸੀਜਨ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਪ੍ਰਵਾਅ ਬਖ਼ਸ਼ਦੇ ਹਨ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੁਝ ਅਖੌਤੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹੋਇਆ ਖੇਤੀ ਵਿਕਾਸ ਰਾਸ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਮੁੜ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਲੈਣ ਜਿਵੇਂ 50 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਪੱਤਝੜ ਰੁੱਤ ਦੇ ਕਮਾਦ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਵਧੇਰੇ ਝਾੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਮਾਦ ਦੇ ਸਿਆੜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਤੋਰੀਆ, ਮਸਰ, ਛੋਲੇ, ਮੱਕੀ, ਸਰ੍ਹੋਂ, ਆਲੂ, ਕਣਕ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰ ਕੇ ਵਾਧੂ ਆਮਦਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

60 ਸਾਲਾ ਸੁੱਖਰਾਮ ਪਿੰਡ ਬ੍ਰਹਮਪੁਰ ਤਹਿ ਨੰਗਲ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਉਹ ਲਗਭਗ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਕੋਲ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ ਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਵੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ।

ਚੰਗੀ ਨਸਲ ਦੇ ਰੋਗ ਰਹਿਤ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ, ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਜਾਂ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਨਰਸਰੀਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਲਗਪਗ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸੜਕਾਂ ਰੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸੁੰਨੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਸੁਖਾਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਦੁੱਖਦਾਈ ਬਣਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਚ ਆਲੂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਢੁੱਕਵਾਂ ਸਮਾਂ ਪੱਤਝੜੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਅਖ਼ੀਰ ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਅੱਧ ਅਕਤੂਬਰ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਦੇ ਆਲੂ ਲਈ ਜਨਵਰੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੰਦਰ੍ਹਵਾੜਾ ਉੱਤਮ ਹੈ।

ਸਲ ਨੂੰ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਣੀ ਦੇਵੋ। ਟਿੱਡਿਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਸਮੇਂ ਖੇਤ 'ਚੋਂ 3-4 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਕੱਢ ਦੇਵੋ ਪਰ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਜ਼ਮੀਨ 'ਚ ਤਰੇੜਾਂ ਨਾ ਪੈਣ।

ਬਿਮਾਰੀ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਟੇ ਨਿਕਲਣ ਸਮੇਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਉੱਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚੋਂ ਹਵਾ 'ਚ ਰਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਨਿਸਰਣ ਸਮੇਂ ਹਮਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਸੁਸਾਇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪੈਟਰੋਲ ਪੰਪ ਵੀ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਨਾਪਤੋਲ ਨਾਲ ਉੱਤਮ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਵਾਰ ਗਰਮੀ ਵੱਧ ਪੈਣ ਕਰਕੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਤੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਵਿਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਲੀਚੀ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੀਚੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਕਣਕ-ਮੂੰਗਫ਼ਲੀ ਦੇ ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਜੇ ਕਣਕ ਨੂੰ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਫਾਸਫੋਰਸ ਤੱਤ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਖੇਤ 'ਚ ਮੂੰਗਫਲੀ ਨੂੰ ਫਾਸਫੋਰਸ ਤੱਤ ਪਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ।

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅੰਬਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨੀਮ ਪਹਾੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਰੋਪੜ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ, ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਪਠਾਨਕੋਟ, ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਲੋਹਾ, ਜ਼ਿੰਕ, ਮੈਂਗਨੀਜ਼, ਬੋਰਨ ਆਦਿ ਸੂਖ਼ਮ ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਾਗ਼ਬਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਵੀ ਘਾਤਕ ਨਤੀਜੇ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਭੇਡ-ਬੱਕਰੀਆਂ ਪਾਲਣ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 50 ਤੋਂ 100 ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਜਾਨਵਰ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇੰਨੇ ਜਾਨਵਰ ਹੋਣ 'ਤੇ ਹੀ ਇਸ ਧੰਦੇ ਤੋਂ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਖੇਤ ਨੂੰ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਵਾਹ ਕੇ ਸੁਹਾਗਾ ਮਾਰ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕਰੋ। ਖੇਤ ਪੱਧਰਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਬਿਨਾਂ ਖੇਤ ਵਾਹੇ ਜ਼ੀਰੋ ਟਿਲ ਡਰਿੱਲ ਨਾਲ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ

ਬੈਂਗਣ ਦੀ ਫਸਲ ਲਈ ਇਕ ਏਕੜ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ 300-400 ਗ੍ਰਾਮ ਬੀਜ ਨੂੰ 10-15 ਸੈਂਟੀਮੀਟਿੰਰ ਉੱਚੀਆਂ ਇਕ ਮਰਲੇ ਦੀਆਂ ਕਿਆਰੀਆਂ 'ਚ ਬੀਜੋ।

ਸਟੀਵੀਆ ਨੂੰ ਮਿੱਠੀ ਤੁਲਸੀ, ਕੇਂਡੀ ਲੀਫ, ਮਧੂ ਪੱਤਰ, ਸਟੀਵੀਆ ਆਦਿ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਟੀਵੀਆ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਨਾਲੋਂ 300 ਗੁਣਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿਠਾਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।