ਖੇਤੀਬਾੜੀ

ਸਿੰਜਾਈ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਸਿੱਧਾ ਪੌਦੇ ਦੇ ਤਣੇ ਨਾਲ ਨਾ ਲੱਗਣ ਦਿਓ। ਸਿੰਜਾਈ ਸਮੇਂ ਰੋਗੀ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਵੱਟਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਪਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਬਿਮਾਰੀ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਾ ਫੈਲ ਸਕੇ।

ਹਜ਼ਾਰਾਂ, ਲੱਖਾਂ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਖੇਤਰ 'ਚ ਫੈਲੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਅੱਗ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਦਾ ਸਦੀਵੀ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਹੱਲ ਕਰਾਸ-ਵੁੱਡ ਨੀਤੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਅੱਗ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇਹ ਨੀਤੀ ਅਤਿ ਕਾਰਗਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਬਾਗ਼ਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੈਰ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਸਪਰੇਅਰ ਤੇ ਪਾਵਰ ਸਪਰੇਅਰ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵੱਡੇ ਬਾਗ਼ਾਂ ਲਈ ਕਿਸਾਨ ਬਾਗ਼ਾਂ ਵਾਲੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਪਰੇਅਰ ਵਰਤਦੇ ਹਨ।

ਵੱਟਾਂ 'ਤੇ ਬੀਜੀ ਫ਼ਸਲ ਪੱਧਰੀ ਬੀਜੀ ਗਈ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਗੇਤੀ ਜੰਮਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਉੱਪਰ ਕੱਟ ਵਰਮ ਦਾ ਹਮਲਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਘੱਟ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸਿੰਜਾਈ ਲਈ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।

ਖੇਤੀ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਰਿਹਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮੌਸਮ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕਾਰਨ ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ 'ਚ ਹੋਰ ਸੁਧਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।

ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਜੇ ਦੇਸੀ ਰੂੜੀ ਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਅਜੇ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪਾਈਆਂ ਤਾਂ ਸੁਪਰਫਾਸਫੇਟ ਖਾਦ ਤੇ ਮਿਊਰੇਟ ਆਫ ਪੋਟਾਸ਼ ਖਾਦਾਂ ਬੂਟੇ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਤੇ ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਮਾਹਿਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਪਾ ਦੇਵੋ

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਹਰ ਸਾਲ ਸਰਕਾਰੀ ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਨਰਸਰੀਆਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਪੱਤਝੜੀ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਢੁੱਕਵੀ ਹੈ।

ਰੋਨੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਇਸ ਜਿੱਤ ਪਿੱਛੋਂ 'ਚਿਪਕੋ ਲਹਿਰ' ਹੋਰ ਵੀ ਜੋਰ ਫੜ ਗਈ। ਉੱਤਰ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਲਹਿਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਫੈਲ ਗਈ।

ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੁਚੱਜੀ ਵਰਤੋਂ ਵਾਸਤੇ ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ 'ਚ 8 ਕਿਆਰੇ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਤੇ ਰੇਤਲੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿਚ 16 ਕਿਆਰੇ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਬਣਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਪਾਣੀ ਹਲਕਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਬਾਰੇ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਤੋਂ ਵੀ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਮੁੱਢਲੇ ਰੂਪ 'ਚ ਵੇਸਟ ਡੀਕੰਪੋਜ਼ਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਜੇ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜ਼ਿੰਕ ਸਲਫੇਟ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਪਾਈ ਗਈ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਜ਼ਮੀਨ 'ਚ ਬੀਜੀ ਕਣਕ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਕ ਪਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ 'ਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਬੂਟਿਆਂ ਦਾ ਵਾਧਾ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸਰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ 'ਚ ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ ਦੀਆਂ ਕਰੂੰਬਲਾ ਤੇ ਫਲਾਂ ਦਾ ਸਾੜਾ, ਛਿੱਲ ਦਾ ਕੋਹੜ, ਜੜ੍ਹਾਂ ਤੇ ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਗਾਲ਼ਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ।

ਦਾਲਾਂ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਫਾਈਬਰ ਤੇ ਹੋਰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਚੰਗਾ ਸਰੋਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸੰਤੁਲਿਤ ਖ਼ੁਰਾਕ 'ਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਾਲਾਂ ਕੈਂਸਰ, ਸ਼ੂਗਰ ਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਲੜਣ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਗੁੱਲੀ ਡੰਡੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਲੌਅ ਕਣਕ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੰਮਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਲੌਅ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੰਭਵ ਯਤਨ ਕਰੋ।

ਬਿਜਾਈ ਭਰਵੀਂ ਰੌਣੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰੋ। ਇਕ ਪਾਣੀ ਅੱਧ ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਅੰਤ ਜਨਵਰੀ ਵਿਚ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਝੋਨੇ ਪਿੱਛੋਂ ਬੀਜੇ ਛੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।

ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਤੇ ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਨਾਲ ਬੀਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਣਕਾਂ ਦੀ ਉੱਗਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਬੜੀ ਵਧੀਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਸਾੜੇ ਕਣਕ ਬੀਜੀ ਸੀ।

ਨਾਸਿਕ ਦੀ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਪਿਆਜ਼ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿਸਾਨ ਪਿੱਟਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੋਈ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਦਾ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ ਵੀ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ।

ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਘੱਟ ਝਾੜ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਝੁਲਸ ਰੋਗ ਹੈ। ਇਹ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਹਮਲਾ ਹਰ ਸਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਸਰੋਂ੍ਹ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

ਪਿਆਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਘਰ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਹਰ ਦਾਲ-ਸਬਜ਼ੀ 'ਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਲਾਦ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਕੱਚਾ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਯੂਰਪੀਅਨ ਲੋਕ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਸਨ ਪਰ ਪਿਆਜ਼ ਨੂੰ ਨਿਰੋਲ ਭਾਰਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲ ਸਿਉਂਕ ਦਾ ਹਮਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਰਾਨੀ ਫ਼ਸਲ 'ਤੇ ਹੀ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਸੀ ਪਰ ਅਜ ਕੱਲ੍ਹ ਇਹ ਸੇਂਜੂ ਹਾਲਾਤ 'ਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਉਂਕ ਦਾ ਹਮਲਾ ਫ਼ਸਲ ਉੱਗਣ ਤੋਂ 3-4 ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਅਦ ਤੇ ਫਿਰ ਫ਼ਸਲ ਪੱਕਣ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।