ਖੇਤੀਬਾੜੀ

ਇਕ ਪਾਸੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੌਦੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ’ਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਖੇਤਾਂ ’ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਸੁੱਕੇ ਨਾੜਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣਾ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਦਾ...

ਖੇਤੀ ਬਾਰੇ ਕਹੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਉੱਤਮ ਖੇਤੀ ਮੱਧਮ ਵਪਾਰ’ ਤੋਂ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਰਾਤਨ ਸਮਿਆਂ ’ਚ ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵੱਲੋਂ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਵਪਾਰ ਤੋਂ ਵੀ ਵਧੀਆ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਲੋਕ ਬੋਲੀ ‘ਡੂੰਘਾ ਵਾਹ ਲੈ ਹਲ ਵੇ ਤੇਰੀ ਘਰੇ ਨੌਕਰੀ’ ਤਾਂ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਵੀ ਬਿਹਤਰੀਨ ਮੰਨ...

ਮੌਜੂਦਾ ਦੌਰ ’ਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬਦਲਦੇ ਵਕਤ ’ਚ ਫ਼ਸਲਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਲਕੀਰ ਦਾ ਫ਼ਕੀਰ ਬਣਨਾ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਘਾਤਕ ਸਿੱਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਕਜੁੱਟ ਹੋਈਏ ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਨੂੰ ਦਰਕਿਨਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕੱਲ੍ਹ ਲਈ ਜਲ ਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਨਸ਼ੀਲ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ...

ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਮੌਸਮ ’ਚ ਕਾਫ਼ੀ ਗਰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਰਾਹੀ ਵੀ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਕਰਕੇ ਕਾਫ਼ੀ ਪਾਣੀ ਉੱਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਭਿਆਨਕ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ, ਨਮੀ ਦੀ ਮਲਚਿੰਗ ਰਾਹੀ...

ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਤੇਜ਼-ਤਰਾਰ ਤੇ ਮਸ਼ੀਨੀ ਯੁੱਗ ’ਚ ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਦਾ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕਾਹਲ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਬਠਿੰਡਾ-ਬਾਦਲ ਸੜਕ ’ਤੇ ਬਠਿੰਡਾ ਤੋਂ 25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ’ਤੇ ਸਥਿਤ ਪਿੰਡ ਨੰਦਗੜ੍ਹ ਦਾ 65 ਸਾਲਾ ਕਿਰਤੀ ਬੋਘਾ ਸਿੰਘ ਅੱਜ ਵੀ ਬਲਦਾਂ ਨਾਲ ਖੇਤੀ...

ਕਮਾਦ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਔਸਤਨ ਝਾੜ ਅਤੇ ਗੁਣਤਾ (ਖੰਡ ਦੀ ਮਾਤਰਾ) ਉਤਸ਼ਾਹਜਨਕ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਖੰਡ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗੰਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਔਸਤਨ ਅਤੇ ਖੰਡ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਕਾਰਨ ਹਨ ਪਰ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਅਹਿਮ ਰੋਲ...

ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਗੁਰਬਾਜ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ ਨੇ ਵਧੀਆ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਉਸ ਨੇ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਨਾਲ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ’ਚ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਪਰਖ ਵੀ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਕਰਵਾਉ...

ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਹਰੇਕ ਮੁਲਕ ਵਿਚ, ਹਰ ਇਕ ਸਭਿਅਤਾ ਵਿਚ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮਿਥਿਹਾਸਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤੇ ਅਮਰ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਪਰ ਬੁਢਾਪਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਸਾਰੇ ਅਦਿੱਖ ਹਨ ਪਰ ਹਰ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੀਸ ਕਰਦਾ, ਅਜਿਹੀ ਕਾਲਪਨ...

ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਪੱਤਿਆਂ ’ਤੇ ਕਾਲੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਧੱਬੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਤੇ ਪੀਲੇ ਹੋ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਟਮਾਟਰਾਂ ਉੱਪਰ ਵੀ ਗੂੜ੍ਹੇ ਰੰਗ ਦੇ ਗੋਲ ਧੱਬੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫ਼ਲ ਗਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬੀਜ ਰੋਗ ਰਹਿਤ ਫ਼ਲਾਂ ਤੋਂ...

ਸ਼ਹਿਦ ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਬਕਸਿਆਂ ’ਚ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਵਾਧਾ ਸਿਖਰ ’ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਖੀ ਦੇ ਸਵਾਰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ। ਤਿਆਰ ਹੋਏ ਛੱਤਿਆਂ ’ਚੋਂ ਸ਼ਹਿਦ ਕੱਢ ਲਓ। ਵਪਾਰਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਮੱਖੀ ਪਾਲਕ ਬਕਸਿਆਂ ਨੂੰ ਸੂਰਜ...

ਵਿਸਾਖੀ ਮੌਕੇ ਖੇਤਾਂ ’ਚ ਸੋਨ ਰੰਗੀਆਂ ਕਣਕਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲ ’ਤੇ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਇਸ ਮਾਣ ਨੂੰ ਐਤਕੀਂ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਮਾਰ ਪੈ ਗਈ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਪਰ ਸਿਖ਼ਰ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚੀ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਣ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਕ...

ਜਦੋਂ ਮਾਲਵਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਵਧੀਆਂ ਤਾਂ ਕਈ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰਵਾਏ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਰਵੇਖਣ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਜਾ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਸੱਚਾਈ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹੀ ਰਾਏ ਸੀ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾ...

ਦੇਸ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ 1.53 ਫ਼ੀਸਦੀ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਨ ਭੰਡਾਰ ’ਚ ਕਣਕ ਦਾ 51.3 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਹੈ (ਸਾਲ 2022 ਅਨੁਸਾਰ)। ਪੰਜਾਬ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ’ਚ ਕਣਕ ਦੇ ਕੁੱਲ ਉਤਪਾਦਕ ਵਜੋਂ ਸੱਤਵੇਂ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੀਜਾ ਸ...

ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਂ ਆਉਦੇ ਹੀ ਹਰੇ ਇਨਕਲਾਬ ’ਚੋਂ ਉਪਜੀ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਵਾਲੇ ਸੂਬੇ ਦਾ ਅਕਸ ਉੱਭਰ ਕੇ ਆਉਦਾ ਹੈ। ਹਰੇ-ਭਰੇ ਖੇਤ, ਭੱਜਦੇ ਟਰੈਕਟਰ, ਹਾਰਵੈਸਟਰ, ਕੰਬਾਈਨਾਂ, ਆਧੁਨਿਕ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਹੀ ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਸਲੀ ਤਸਵੀਰ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ...

ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਉਪਜਾਊ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਹਨਤੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਢਿੱਡ ਭਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਉਪਜ ਨੂੰ ਸਲਾਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਅਰਸੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਸ਼ਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜਾਣ-ਬੁੱਝ ਕੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਗਰ ਲੱਗ ਕੇ ਕੁਝ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਅਣਜਾਣਪੁਣੇ ’ਚ ਇ...

ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਇਸ ਵਰ੍ਹੇ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੇ, ਮੋਟੇ ਜਾਂ ਖੁਰਦਰੇ ਅਨਾਜ ਉਗਾਉਣ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੋਟੇ ਅਨਾਜ ਵਰ੍ਹੇ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਨਾਜਾਂ ਨੂੰ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਅਨਾਜ ਵੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਰੂ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਧਰਤੀ ...

ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਵੈਟਨਰੀ ਅਤੇ ਐਨੀਮਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਸਾਲ ’ਚ ਦੋ ਵਾਰ ‘ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਮੇਲਾ’ ਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ ਲਾਇਆ ਜਾਣਾ ਵਾਲਾ ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਮੇਲਾ 24-25 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਲਾਇਆ ਜਾਏਗਾ। ਇਸ ਵਾਰ ਦੇ ਮੇਲੇ ’ਚ ਮੱਝਾਂ ਪਾਲਣ, ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ, ਸੂਰ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਬੱਕਰ...

ਲੇ ਕਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰੂਹ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਿੱਚ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਘਾਟ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲੇ ਪੂਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ’ਚ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ...

ਵਧਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨਾਲ ਖ਼ੁਰਾਕੀ ਵਸਤਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅੱਜ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ’ਚ ਤਕਨੀਕੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਖੇਤੀ ਲਈ ਕਾਰਗਰ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਲੋਕ ਭਰਪੂਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੇ ਹੁਨਰ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋਣ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ’...

ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਬਦਲਦੇ ਜਲਵਾਯੂ, ਤਾਪਮਾਨ ’ਚ ਉਤਰਾਅ-ਚੜਾਅ ਅਤੇ ਵਰਖਾ ’ਚ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਕਾਰਨ ਅਤਿਅੰਤ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਦਰ ਅਤੇ ਤੀਬਰਤਾ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਗਰਮੀ ਦੇ ਤਣਾਅ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈੈ, ਜਿ...