ਘਰ ਤੋਂ ਬੱਝਦਾ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਮੁੱਢ, ਪੜ੍ਹੋ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਤੁਹਾਡਾ ਸਮਾਜ ’ਚ ਵਿਚਰਨ ਦਾ ਸਲੀਕਾ

ਮਨੁੱਖੀ ਸੁਭਾਅ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਇੰਨਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਜ਼ਮਾਨਾ ਇਸ ਕਦਰ ਤੇਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਬਹੁਤ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉੱਘੜ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਦੋਂ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਲਾਹਨਤਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਫ਼ਿਤਰਤ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕੇ। ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਲੀਕੇਦਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਕਈ ਵਾਰ ਭਰਮ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸੁਲਝੀ ਹੋਈ ਗੱਲਬਾਤ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਭਰਮਾਉਣ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਖਸ ਆਪਣੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕੋਈ ਚੰਗਾ ਬਣਨ ਲਈ ਨਾਟਕ ਹੀ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰੇ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੱਗੇ ਕਿ ਕੋਈ ਇਸ ਵਰਗਾ ਨਹੀਂ।

ਨਿਭਾਉਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਦੋਹਰਾ ਕਿਰਦਾਰ

ਜੇ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਘੋਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਹ ਧਿਆਨ ਦਿਉ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਸ਼ਖ਼ਸ ਮਰਦ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸਲੂਕ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਸ਼ਖਸ ਔਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਆਦਰ-ਮਾਣ ਬਖ਼ਸ਼ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸੱਸ-ਸਹੁਰੇ ਨਾਲ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਅਕਸਰ ਤੁਹਾਡੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਅਸਲ ਮੁੱਢ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਸਲੀਕੇ ਦਾ ਵਿਹਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਪਰ ਬਾਹਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਤੁਹਾਡਾ ਕਿਰਦਾਰ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਖ਼ੂਬੀ ਵਰਤ ਰਹੇ ਹੋ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਿਖਾਵੇ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਆਪਣੀ ਸਾਖ਼ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ। ਅਸਲ ’ਚ ਤੁਸੀਂ ਖੋਖਲੇ ਹੋ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੋਹਰਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਉਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਤੁਹਾਡੀ ਅਸਲ ਪਛਾਣ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਘਰ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਡਾ ਅਸਲ ਵਿਹਾਰ ਸਾਡੀ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਘਰ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੋਵੇ ਖ਼ੁਸ਼ਗਵਾਰ

ਜਿਸ ਘਰ ’ਚ ਕਲੇਸ਼-ਝਗੜੇ, ਮਨ-ਮੁਟਾਵ ਚੱਲਦੇ ਰਹਿੰਦ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਤਰੰਗਾਂ ਵੀ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੱਡਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ਇਕ ਔਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਤਰੰਗਾ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ ਜਾਂ ਝਗੜੇ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਣ, ਉਥੋਂ ਬਰਕਤਾਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਦੁੱਖ-ਕਲੇਸ਼ ਡੇਰਾ ਜਮਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਭਖਵਾਂ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਘਰ ਤੋਂ ਹੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਘਰ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਇੰਨਾ ਖ਼ੁਸ਼ਗਵਾਰ ਹੋਵੇ ਕਿ ਘਰ ਦੇ ਹਰ ਜੀਅ ਦਾ ਬਸ ਛੇਤੀ ਘਰ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਮਨ ਕਰੇ। ਕਈ ਵਾਰ ਘਰੇਲੂ ਮਾਹੌਲ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਆਪਣੇ ਖ਼ੁਦ ਦੇ ਘਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਹੀ ਕਤਰਾਉਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਘਰ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਕੋਈ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਝਦਾ ਹੈ।

ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਹਨ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਪਰਿਵਾਰ

ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਪਰਿਵਾਰ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਕਲੇਸ਼ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਘਰ ’ਚ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਇੱਜ਼ਤ ਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਬਖਸ਼ਦੇ ਹੋਏ ਜੀਵਨਰੂਪੀ ਗੱਡੀ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਬਰਕਤਾਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਘਰ ਵਿਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ’ਤੇ ਨੂਰ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਹੱਸਣ ਤਾਂ ਘਰ ਵਿਚ ਰੌਣਕ ਲੱਗ ਜਾਵੇ, ਉਹ ਘਰ ਕਿਸੇ ਸਵਰਗ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਕੋਈ ਵੀ ਮਸਲਾ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤਚਿੱਤ ਹੋ ਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਸੁਲਝਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਸੌ ਫ਼ੀਸਦੀ ਸਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਗ਼ਲਤ। ਹਾਂ ਜੇ ਇਸ ਸਭ ਵਿਚ ਤੁਹਾਡਾ ਹਉਮੈ ਅਤੇ ਹੰਕਾਰ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਮਸਲੇ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੁਲਝਦੇ ਪਰ ਕਲੇਸ਼ ਵਿਚ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਿਤਾਉਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਕੰਮ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਬੁਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਮਾਣੋ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਆਤਮਾ ’ਤੇ ਕੋਈ ਮਾਨਸਿਕ ਬੋਝ ਨਹੀਂ। ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਆਤਮਾ ’ਤੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਬੋਝ ਚੁੱਕੀ ਫਿਰਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਘਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਨਫ਼ਰਤ ਤੇ ਸਾੜੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਮਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੋ ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹੋ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਮਾਣੋ। ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਝਮੇਲਿਆਂ ਤੇ ਕੰਮਾਂਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਾਂਭੇ ਕਰ ਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ। ਜੇ ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਇਸ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਮੁੜ ਗਿਆ ਤਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਕੂਨ ਨੂੰ ਮਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਮਨ ਨੂੰ ਖਿੰਡਾਉਣ ਤੇ ਭਟਕਾਉਣ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਾਧਨ ਹਨ ਪਰ ਮਨ ਨੂੰ ਟਿਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਮਨ ਨੂੰ ਟਿਕਾਉਣ ਲਈ ਇਕਾਗਰ ਹੋ ਕੇ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਲੋੜ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਕ ਵਾਰ ਮਿਲੀ ਹੈ, ਇਹ ਮੁੜ ਨਹੀਂ ਲੱਭਣੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਰੱਜ ਕੇ ਮਾਣ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਮਾਣੋ।

- ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਮਿਨਹਾਸ