AI ਬਣ ਗਿਐ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਦੋਸਤ? ਕਿਉਂ ਚੈਟਬੋਟਸ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ

ਲਾਈਫਸਟਾਈਲ ਡੈਸਕ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ। ਅੱਜ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ (AI) Artificial Intelligence (AI) ਦਾ ਯੁੱਗ ਹੈ। AI ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੰਨਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਵੀ ਕਈ ਕੰਮਾਂ ਲਈ AI ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ (ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ AI)। ਪਰ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਹੀ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਇਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਵਾਂਗ ਗੱਲ ਵੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਹਾਂ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ AI ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਵਾਂਗ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉੱਠਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਰੇ ਜਵਾਬਾਂ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ AI ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ (ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ AI ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ)। ਆਓ ਪੜਚੋਲ ਕਰੀਏ ਕਿ AI ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਕਿਵੇਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

AI ਦੋਸਤੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ?

ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ - ਬੱਚੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਹੁਨਰ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ। ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਬਣਾਉਣਾ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ, ਹਮਦਰਦੀ ਦਿਖਾਉਣਾ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮਾਜਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨੈਵੀਗੇਟ ਕਰਨਾ। AI ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲੀ ਦੋਸਤ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਡੇਟਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ - ਬੱਚੇ ਅਕਸਰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿੰਨੀ ਕੀਮਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਦੋਸਤਾਂ, ਸਕੂਲ, ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ ਪਸੰਦਾਂ ਅਤੇ ਨਾਪਸੰਦਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ AI ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਡੇਟਾ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਨਿਸ਼ਾਨਾਬੱਧ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ - AI ਡੇਟਾ 'ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਇੱਕ ਮਾਡਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਰੇ ਜਵਾਬ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਬੱਚੇ ਕਈ ਵਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨ ਜਾਂ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣ ਲਈ AI ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ AI ਦਾ ਜਵਾਬ ਗਲਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਵੈ-ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਗਲਤ ਕਦਮ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਨਿਰਭਰਤਾ - AI ਚੈਟਬੋਟਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਅਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉੱਥੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋ। ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇੱਕ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਹਾਇਤਾ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਅਸਲ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ AI ਦੀ ਵਰਚੁਅਲ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਇਕੱਲਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ - AI ਤਸਵੀਰਾਂ ਖਿੱਚ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਹਰ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਜਾਂ ਹਰ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ AI ਤੋਂ ਪੁੱਛਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੋਚਣ, ਕਲਪਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ?

ਇੱਕ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਬਣੋ - ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ AI ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬੈਠੋ ਅਤੇ ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਸਮਝਾਓ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਓ ਕਿ AI ਇੱਕ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਮਨੁੱਖ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਕੀ ਹਨ।

ਨਿੱਜੀ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੋ - ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਝਾਓ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਮ, ਪਤਾ, ਸਕੂਲ ਦਾ ਨਾਮ, ਫ਼ੋਨ ਨੰਬਰ, ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਵੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ AI ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਡਿਜੀਟਲ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਸਮਝਾਓ।

ਅਸਲ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿਓ - ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ, ਬਾਹਰ ਖੇਡਣ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ। AI ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਿਕਲਪ ਵਜੋਂ ਰੱਖੋ, ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ।

ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਵਿਕਸਤ ਕਰੋ - ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਓ ਕਿ AI ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ, ਹੋਰ ਸਰੋਤਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤਰਕ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ।

ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੋ - ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੋ ਕਿ ਬੱਚੇ ਕਿਹੜੇ AI ਟੂਲ ਵਰਤ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਸ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।