350th Shaheedi Diwas: ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ , ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ ਇਤਿਹਾਸ

ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਮੋਹਾਲੀ: ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ-ਲੁਧਿਆਣਾ ਮੁੱਖ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਮੋਰਿੰਡਾ ਤੋਂ ਲਗਪਗ 7 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਪਿੰਡ ਘੜੂੰਆਂ ਵਿਖੇ ਪੈਂਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਸਿੱਖ ਵਿਰਾਸਤ ਤੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਇਕ ਅਮਰ ਚਮਕਦਾ ਤਾਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹਾਨ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਾਰਨ 'ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ' (ਭਾਰਤ ਦੀ ਢਾਲ) ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਰੂਹਾਨੀ ਇਲਾਜ ਤੇ ਰੱਬੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਲਈ ਖਿੱਚਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਆਪਣੀ ਅਮੀਰ ਸਿੱਖ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ (ਨਿਮਰਤਾ, ਭਗਤੀ ਤੇ ਸਾਂਝੀ ਏਕਤਾ) ਬਾਰੇ ਇਕ ਡੂੰਘੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਯਾਤਰਾ : ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ 1675 ’ਚ ਆਗਮਨ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਵਿਰਾਸਤ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ 1675 ਈਸਵੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਫ਼ਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਿਤਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰੀ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਿੱਤੀ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਜੇਠ ਮਹੀਨੇ (ਲਗਪਗ ਮੱਧ ਮਈ ਤੋਂ ਮੱਧ ਜੂਨ) ਦੌਰਾਨ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਘੜੂੰਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ।

ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਡ ’ਚ ਇਕ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਚਰਨ ਪਾਏ, ਜੋ ਸੱਤਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਆਗਮਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਸਥਾਨਕ ਪੰਡਤਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਬੀ ਪਛਾਣ ਬਾਰੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਕਾਰਨ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਵਾਲਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਲਗਪਗ 300 ਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਤਲਾਬ ਨੇੜੇ ਇਕ ਸ਼ਾਂਤ ਜੰਗਲ ’ਚ ਚਲੇ ਗਏ।

ਅਗਲੇ ਦਿਨ, ਬਲਾਪ ਰਾਮ ਨਾਂ ਦੇ ਇਕ ਨਿਮਰ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ’ਚ ਇਕ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੁਸ਼ਟ ਰੋਗ ਦੀ ਇਕ ਕਿਸਮ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦੁਖੀ ਸੀ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੋਲ ਬੇਨਤੀ ਲੈ ਕੇ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਆਪਣੀ ਅਨੰਤ ਦਇਆ ’ਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ ਬਲਾਪ ਰਾਮ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਤਲਾਬ ’ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ (ਰਸਮੀ ਇਸ਼ਨਾਨ) ਕਰਵਾਏ ਅਤੇ ਰੱਬੀ ਨਾਮ 'ਤੇ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਕਰੇ।

ਇਕ ਚਮਤਕਾਰ ਵਜੋਂ ਪਰਿਵਾਰ ਠੀਕ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ’ਚ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੌੜ ਗਈ। ਪਛਤਾਵੇ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਉਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋਂ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ’ਚ ਆਉਣ ਦਾ ਨਿਮਰਤਾ ਸਹਿਤ ਸੱਦਾ ਦੇਣ ਲਈ ਜੰਗਲ ’ਚ ਭੀੜ ਬਣਾ ਕੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਫ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਅਸਲੀ ਮਾਰਗ ਨਿਰੰਤਰ ਰੱਬੀ ਯਾਦ, ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਸੇਵਾ, ਲੰਗਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਤੇ ਦਾਨ ਦੇ ਕੰਮ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਥਾਨ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ, ਸਗੋਂ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਿਆ, ਜੋ ਅੱਜ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ’ਚ ਬਦਲ ਗਈ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਆਗਮਨ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ (ਨਵੰਬਰ 11, 1675) ਤੋਂ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਇਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਸੰਤ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਫੈਲਾਇਆ।

ਅਧਿਆਤਮਕ ਮਹੱਤਵ ਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਇਹ ਚਮਤਕਾਰੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਜੀਵਤ ਸਬੂਤ ਹੈ। ਅੱਜ ਵੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਲੱਗੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ’ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਰਚਿਤ 'ਸ੍ਰੀ ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ' ਦੇ ਪੰਜ ਪਾਠਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਮੁਕਤੀ (ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਰਿਹਾਈ) ਤੇ ਦਿਲੋਂ ਮੰਗੀਆਂ ਮੁਰਾਦਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਹਰ ਸਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ’ਚ ਜੇਠ ਦੀ ਦਸਮੀ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੱਧ ਜੂਨ) ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਜੋੜ ਮੇਲਾ ਸੱਜਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਸੰਗਤ (ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ) ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਯਾਤਰੀ ਸਾਂਝੇ ਇਸ਼ਨਾਨ, ਕੀਰਤਨ ਤੇ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ’ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਭਰੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ’ਚ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਸਿੱਖ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਏਕਤਾ ਤੇ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਲੰਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।