ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਗਣੇਸ਼ ਮੰਦਰ, ਜਿੱਥੇ ਬੱਪਾ ਦਾ ਵਾਹਨ ਹੈ ਮੋਰ; ਇਸਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਜਾਣ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਰਹਿ ਜਾਓਗੇ ਦੰਗ

ਲਾਈਫਸਟਾਈਲ ਡੈਸਕ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 10 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਗਣੇਸ਼ਉਤਸਵ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਕੋਈ ਗਣਪਤੀ ਬੱਪਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੂਰਤੀਆਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੰਡਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸਜਾਵਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬੱਪਾ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਕਵਾਨ ਅਤੇ ਮਠਿਆਈਆਂ ਚੜ੍ਹਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਸਥਾ ਦਾ, ਸਗੋਂ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਜਸ਼ਨ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।

ਇਸ ਖਾਸ ਮੌਕੇ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਮੰਦਰ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਿਸਦੀ ਆਸਥਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਣੇਸ਼ ਜੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੰਦਰ ਹਨ, ਪਰ ਹਰ ਮੰਦਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਤੇ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਆਪਣੀ ਅਦਭੁਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਸੱਚੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਬਾਰੇ।

ਤ੍ਰਿਸ਼ੁੰਡ ਮੰਦਰ ਆਸਥਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ

ਜਿਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਹ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਤ੍ਰਿਸ਼ੁੰਡ ਗਣਪਤੀ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਅਟੁੱਟ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ, ਇਹ ਮੰਦਰ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਖਿੱਚ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਤ੍ਰਿਸ਼ੁੰਡ ਗਣਪਤੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਤ੍ਰਿਸ਼ੁੰਡ ਵਿਨਾਇਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਲਗਪਗ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਮੰਦਰ ਕਦੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ

ਤ੍ਰਿਸ਼ੁੰਡ ਗਣਪਤੀ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ 26 ਅਗਸਤ 1754 ਨੂੰ ਧਾਮਪੁਰ (ਇੰਦੌਰ ਦੇ ਨੇੜੇ) ਦੇ ਭਿਕਸ਼ੂਗਿਰੀ ਗੋਸਾਵੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ 1770 ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਨਾਮ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ

ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਤ੍ਰਿਸ਼ੁੰਡ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਤਿੰਨ ਤਣੇ। ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਇਸ ਵਿਲੱਖਣ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਛੇ ਬਾਹਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬੱਪਾ ਆਪਣੇ ਵਾਹਨ ਚੂਹੇ 'ਤੇ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਮੋਰ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਹਨ। ਇਹ ਮੂਰਤੀ ਕੀਮਤੀ ਰਤਨਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜੋ ਵੀ ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਵੱਲ ਦੇਖਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਵੇਂ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮੂਰਤੀ ਤੇ ਕਾਰੀਗਰੀ

ਮੰਦਰ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਕਾਲੇ ਪੱਥਰ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੇ ਸੁੰਡ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਵਧੀਆ ਕਾਰੀਗਰੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਅਦਭੁਤ ਕਲਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ

ਮੰਦਰ ਦਾ ਅਗਲਾ ਹਿੱਸਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਖਾਸ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨੱਕਾਸ਼ੀ 1757 ਵਿੱਚ ਪਲਾਸੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਅਸਾਮ ਉੱਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ 'ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ

ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਰਬਾਨਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਗਜ-ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਵੀ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੰਬੂ ਵੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਤਪੱਸਵੀ ਧਿਆਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਜਗ੍ਹਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਹੀ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ 'ਤੇ ਮੰਦਰ ਰੌਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ

ਤ੍ਰਿਸ਼ੁੰਡ ਗਣਪਤੀ ਮੰਦਰ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਤੇ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ 'ਤੇ ਰੌਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਸਗੋਂ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਵੀ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇੱਥੇ ਜੋ ਵੀ ਇੱਛਾਵਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।