ਹਿੱਕ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸੀ ਬੁਲੰਦ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਮਾਲਕ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ

ਪਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢੁੱਡੀਕੇ, ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਗਰਣ, ਲੁਧਿਆਣਾ। 30 ਨਵੰਬਰ 2011 ਨੂੰ ਵਿਛੋੜਾ ਦੇ ਗਏ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲ੍ਹਾ ਦੀ ਧੜਕਣ 'ਕਲੀਆਂ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ' ਦੇ ਨਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਨਵੰਬਰ ਸੰਨ 1951 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਨਿੱਕਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਮਾਤਾ ਬਚਨ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਜਲਾਲ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਸਕੂਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪਿੰਡ ਜਲਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਮਾਣਕ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵਡੇਰੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨਾਭੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰੀ ਰਾਗੀ ਸਨ। ਸੰਨ 1975 ਵਿਚ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਦਾ ਵਿਆਹ ਪਿੰਡ ਰਾਜਗੜ੍ਹ ਨੇੜੇ ਦੋਰਾਹਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ।

ਮਾਣਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ (ਯੁਧਵੀਰ ਮਾਣਕ) ਤੇ ਇੱਕ ਬੇਟੀ (ਸ਼ਕਤੀ ਮਾਣਕ) ਦੀ ਦਾਤ ਬਖ਼ਸ਼ੀ। ਮਾਣਕ ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਇਕ ਪੇਂਡੂ ਖੇਡ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਨੇ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਵੱਲੋਂ ਗਾਏ ਜੱਟਾ ਉਏ ਸੁਣ ਭੋਲਿਆ ਜੱਟਾ ਤੇਰੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਘੱਟਾ, ਵਿਹਲੜ ਲੋਕੀ ਮੋਜ਼ਾ ਮਾਣਦੇ ਗੀਤ ਨੂੰ ਸੁਣਕੇ ਦਿੱਤਾ। ਮਾਣਕ ਦਾ ਹੌਂਸਲਾ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਵਧਿਆ ਕਿ ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸਨੇ ਅਖਾੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਮਾਣਕ ਦਾ ਮੇਲ ਪਿੰਡ ਭੱਟੀਵਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਉਸਤਾਦ ਖੁਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਕਾਇਦਾ ਉਸਤਾਦ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਮਾਣਕ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਣਾ ਅਰੰਭ ਕੀਤਾ। ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਮਾਣਕ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਲੁਧਿਆਣੇ ਆ ਵਸਿਆ ਅਤੇ ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ ਕੋਲ ਗਾਇਕਾਂ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰਾ 'ਚ ਚੱਕਰ ਮਾਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।

ਹੋਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਰਚਰਨ ਗਰੇਵਾਲ ਨਾਲ ਸਟੇਜਾਂ 'ਤੇ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਹਰਚਰਨ ਗਰੇਵਾਲ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਕਈ ਸਾਲ 15 ਰੁਪਏ ਮਹੀਨੇ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਫਿਰ ਖੁਦ ਆਪਣੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ। ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਦਾ ਸਟੇਜ ’ਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਸੀ। ਉਹ ਦੂਰੋਂ ਤੁਰ ਕੇ ਸਟੇਜ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਗਾਇਕਾਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਕਿ ਗੱਡੀ ਸਟੇਜ ਨਾਲ ਲਾਕੇ ਗੱਡੀ 'ਚ ਬੈਠਾ ਰਹੇ ਅਤੇ ਨਾਮ ਅਨਾਊਂਸ ਹੋਣ 'ਤੇ ਛੜੱਪਾ ਮਾਰ ਕੇ ਸਟੇਜ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਜਾਏ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਪੀਟੀ ਮਾਸਟਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੋਮੇ ਭਲਵਾਨ ਦੇ ਢਾਬੇ 'ਤੇ ਮਾਣਕ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੇਵ ਥਰੀਕੇ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਰਵਾਈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਾਣਕ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਆ।

ਢਾਬੇ 'ਤੇ ਗਾਣਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ 'ਤਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ’ ਦੇਵ ਨੇ ਮਾਣਕ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਪਾ ਇਸ ਗੀਤ ਦੇ ਗਾਇਕ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਤੋੜਨਾ ਹੈ। ਮਾਣਕ ਕਹਿੰਦਾ ਫਿਕਰ ਨਾ ਕਰੋ ਗੀਤ ਲਿਖ ਕੇ ਦਿਉ। ਦੇਵ ਥਰੀਕੇ ਵਾਲਾ ਨੇ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਤੇ ਮਾਣਕ ਨੂੰ ਐਚਐਮਵੀ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ। ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਸੰਤ ਰਾਮ ਦਾਸ ਸਦਕਾ ਦੇਵ ਦੇ ਲਿਖੇ ਤੇ ਮਾਣਕ ਦੇ ਗਾਏ ਚਾਰ ਗੀਤ ਰਸਾਲੂ ਰਾਣੀਏ, ਦੁੱਲਿਆ ਵੇ ਟੋਕਰਾ ਚੁਕਾਈ ਆਣ ਕੇ, ਤੇਰੀ ਖਾਤਰ ਹੀਰੇ, ਆਪੇ ਅਕਬਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਰਿਕਾਰਡ ਤੇ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਏ। ਮਾਣਕ ਤੇ ਦੇਵ ਦਾ ਹੌਂਸਲਾ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਲੋਕ ਗਾਥਾਵਾਂ ਦੀ ਕੈਸਟ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਗਾਥਾਵਾਂ ਛੇਤੀ ਕਰ ਸਰਵਣ ਪੁੱਤਰਾ, ਤੇਰੇ ਟਿੱਲੇ ਤੋਂ ਉਹ ਸੂਰਤ ਦੀਹਦੀ ਆ ਹੀਰ ਦੀ ਨੇ ਤਰਥੱਲੀ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ। ਮਾਣਕ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ 'ਤੇ ਦੇਵ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖਿਆ ਤੇ ਮਾਣਕ ਵੱਲੋਂ ਗਾਇਆ ਗੀਤ 'ਮਾਂ ਹੁੰਦੀ ਏ ਮਾਂ ਓ ਦੁਨੀਆ ਵਾਲਿਉਂ’ ਵੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਹੋ ਨਿਬੜਿਆ। ਮਾਣਕ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਰਾਸ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਦਾ ਸ਼ਗਿਰਦ ਜੈਜ਼ੀ ਬੀ ਚੰਗੀਆਂ ਮੱਲਾਂ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਲੰਬੜਦਾਰਨੀ, ਰੂਪ ਸ਼ੁਕੀਨਣ ਦਾ, ਸੱਸੀ ਪੁੰਨੂੰ, ਸੈਦਾ ਜੋਗਣ ਲਈ ਵੀ ਗਾਇਆ ਤੇ ਫਿਲਮ ਬਲਬੀਰੋ ਭਾਬੀ ਵਿੱਚ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੇ ਜੌਹਰ ਵੀ ਦਿਖਾਏ। ਅਨੇਕਾਂ ਧਾਰਮਿਕ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਅਤੇ ਡਿਊਟ ਗੀਤ ਵੀ ਗਾਏ ਪਰ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ, ਹੋਇਆ ਕੀ ਜੇ ਧੀ ਜੰਮ ਪਈ, ਕਿਤੋਂ ਆਜਾ ਬਾਬਲਾ ਵੇ, ਚਿੱਠੀਆ ਸਾਹਿਬਾ ਜੱਟੀ ਨੇ, ਕਹਿੰਦੇ ਗੋਰਿਆ ਮੁਕੱਦਮਾ ਕਰਿਆ, ਬਨਾਉਟੀ ਯਾਰ, ਸਾਹਿਬਾ ਬਣੀ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ, ਨੀ ਮੈਂ ਚਾਦਰ ਕੱਢਦੀ ਆਂ, ਦੁਨੀਆ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਦੀ, ਇਕ ਵੀਰ ਦੇਈਂ ਵੇ ਰੱਬਾ, ਮੇਰੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਮੰਦਾ ਨਾ ਬੋਲੀਂ, ਰਾਝਾਂ ਜੋਗੀ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿਹੇ ਸੋਲੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਗਹਿਰਾਈਆਂ ਤੋਂ ਕਬੂਲਿਆ। ਅੱਜ ਬੇਸ਼ਕ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਪਰ ਆਪਣੇ ਅਨੇਕਾਂ ਗੀਤਾ ਸਦਕਾ ਉਹ ਸਦਾ ਲੋਕਾ ਦੇ ਦਿਲਾਂ 'ਚ ਰਹੇਗਾ।