ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਚਮੋਲੀ ਜ਼ਿਲੇ 'ਚ ਸਥਿਤ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਧਾਮ ਹੇਮਕੁੰਟ ਸਾਹਿਬ 'ਚ ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 15225 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਚਮੋਲੀ ਜ਼ਿਲੇ 'ਚ ਸਥਿਤ ਹੇਮਕੁੰਟ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਾਫੀ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੈ। ਘੰਗਰੀਆ ਤੋਂ ਹੇਮਕੁੰਟ ਸਾਹਿਬ ਤੱਕ ਛੇ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਖੜ੍ਹੀ ਚੜ੍ਹਾਈ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਸਮੇਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਵੀ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਗੁਰੂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਸਥਾ ਹੀ ਹੈ ਜੋ 97 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ’ਚ ਝਾਰਖੰਡ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹਰਵੰਤ ਕੌਰ ਨੂੰ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਸਥਿਤ ਸ੍ਰੀ ਹੇਮਕੁੰਟ ਸਾਹਿਬ ਖਿੱਚ ਲਿਆਈ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨੇ ਘਾਂਘਰੀਆ ਤੋਂ ਸ੍ਰੀ ਹੇਮਕੁੱਟ ਸਾਹਿਬ ਤਕ 6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਔਖੀ ਚਡ਼੍ਹਾਈ ਪੈਦਲ ਹੀ ਤੈਅ ਕੀਤੀ।

ਕਾਂਵੜ ਮੇਲਾ ਯਾਤਰਾ ਧਰਮ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਸ਼ਰਧਾ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਮਿਲਾਪ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਲੰਬੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਭਗਤ ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਂਵੜ ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਜਲ ਭਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ

ਨੀਲਕੰਠ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ-ਕਦਮ ਤੇ ਨਕਸ਼ੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਮੰਦਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ....

ਮੌਨਸੂਨ ਦਾ ਮੌਸਮ ਨੇੜੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਚਾਰਧਾਮ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਮੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। 15 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਤਕ ਜਿੱਥੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਚਾਰਧਾਮ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸਨ, ਉੱਥੇ ਹੁਣ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਘਟ

ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਧਾਮ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਾਲ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਯਾਤਰੀ ਭੋਲੇ ਬਾਬਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਹਨ। ਯਾਤਰਾ ਦੇ 41 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਕੇਦਾਰ ਦੇ

ਉੱਤਰਾਖੰਡ ’ਚ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਤੋਂ 40 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਬਦਰੀਨਾਥ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ ’ਤੇ ਦੇਵਪ੍ਰਯਾਗ ਕੋਲ ਇਕ ਕਾਰ ਦੇ ਖੱਡ ’ਚ ਡਿੱਗਣ ਨਾਲ ਉਸ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਸਾਰੇ ਪੰਜ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਇੱਕੋ ਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਨ। ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ, ਦੋ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਇਕ ਲੜਕੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਲੜਕੀ ਦਾ 12 ਮਈ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਸੀ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਮੇਰਠ ਤੋਂ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਕੇ ਪਰਤ ਰਹੇ ਸਨ।

ਗਿਆਰ੍ਹਵੇਂ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਭਗਵਾਨ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਸਮੁੱਚੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਪੌਰਾਣਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤਕ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇੱਥੇ ਭੋਲੇ ਬਾਬਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਣਗੇ।

ਬਾਰਾਂ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਬਾਬਾ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਦੀ ਪੰਚਮੁਖੀ ਫਲੋਟਿੰਗ ਵਿਗ੍ਰਹਿ ਤਿਉਹਾਰ ਡੋਲੀ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਕੇਦਾਰਪੁਰੀ ਪਹੁੰਚੇਗੀ। ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਡੋਲੀ ਰਾਤ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਫਟਾ ਤੋਂ ਗੌਰੀਕੁੰਡ ਪਹੁੰਚੀ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ 'ਤੇ ਫੁੱਲਾਂ

ਗੌਰੀਕੁੰਡ-ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਪੈਦਲ ਮਾਰਗ ਤੋਂ ਹੁਣ ਤਕ ਸਾਢੇ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਬਰਫ਼ ਹਟਾਈ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਹਾਲੇ ਵੀ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਬਰਫ਼ ਹਟਾਈ ਜਾਣੀ ਬਾਕੀ ਹੈ।

ਤਿਤਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਦੇਵਲਸਰੀ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸਾਲ 2018 ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਬਟਰਫਲਾਈ ਫੈਸਟੀਵਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ...

ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ...ਇਹ ਉਹ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਹਰ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹੇਗੀ। ਸੁਰ ਕੋਕਿਲਾ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਹੀ ਨ

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕਿਵੇਂ ਇੰਡੀਆ ਬਣਿਆ। ਦਰਅਸਲ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 'ਚ ਨਾਂ 'ਇੰਡੀਆ' ਇੰਡਸ ਨਦੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੁਢਲੀਆਂ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਇਸ ਨਦੀ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘਾਟੀ 'ਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਨਾਲ ਹੀ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਨੂੰ ਆਰੀਅਨ ਉਪਾਸਕਾਂ 'ਚ ਸਿੰਧੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੈਪਟਨ ਦੇ ਤਖਤਾ ਪਲਟ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਹਰੀਸ਼ ਰਾਵਤ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ। ਉੱਥੇ, ਕੈਪਟਨ ਦੇ ਤਖਤਾਪਲਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਵਤ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਇੰਚਾਰਜ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਵੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ, ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਇਹ ਚਰਚਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਵਤ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਕੈਪਟਨ ਦਾ ਤਖਤਾਪਲਟ ਲਈ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੰਚਾਰਜ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਅਜੈ ਸੇਮਲਟੀ ਅਤੇ ਡਾ. ਮੋਨਾ ਸੇਮਲਟੀ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਇਸ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਲਈ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਪੇਟੈਂਟ ਵੀ ਮਿਲ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਗੜ੍ਹਵਾਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਖਾਤੇ 'ਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਜੁੜ ਗਈ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਾਚਾ ਭਰਤ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਜਦੋਂ ਵੀ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਅਰਸਾ ਲੈ ਜਾਣਾ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਦੀ ਵੱਡੀ ਬੇਟੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪਿੰਡੋਂ 30 ਕਿਲੋ ਅਰਸੇ

ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਧਾਮ ’ਚ ਅੱਠ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਮੁੜ ਤੋਂ ਆਦਿ ਸ਼ੰਕਰਾਚਾਰੀਆ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਜੂਨ 2013 ਦੀ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਆਫਤ ’ਚ ਇਹ ਸਮਾਧੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਦਾ ਮੁੜ ਤੋਂ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਮਾਧੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਦੇ ਉਪਰ ਆਦਿ ਸ਼ੰਕਰਾਚਾਰੀਆ ਦੀ 12 ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਮੂਰਤੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।

ਸਥਾਨਕ ਵਸਨੀਕ ਅਤੇ ਹੋਟਲ ਅਤੇ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਵਰਿੰਦਰ ਕੰਡਾਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੈਲਾਨੀ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ।

ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਧਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦਾ ਅਸਰ ਬਨਸਪਤੀਆਂ ’ਤੇ ਵੀ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਉੱਚ ਹਿਮਾਲਿਆਈ ਖੇਤਰ ਇਸ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਈ ਫੁੱਲ ਤੇ ਪੌਦੇ ਲੋਪ ਹੋਣ ਦੇ ਕੰਢੇ ’ਤੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ ਨੀਲ ਕਮਲ।

ਆਈਆਈਪੀ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਡਾ. ਅੰਜਨ ਰੇ ਮੁਤਾਬਕ ਕਰੀਬ ਢਾਈ ਸਾਲ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਸਥਾਨ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਪੀਐੱਨਜੀ ਬਰਨਰ ਅਤੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਦੀ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਲਈ ਪੀਐੱਨਜੀ ਬਰਨਰ ਤੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੀਆਂ 40 ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਇਸੈਂਸ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ