ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਯੂਨੀਅਨ ਸਿੱਖ ਇਟਲੀ ਸੰਸਥਾ ਅਧੀਨ ਇਟਲੀ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਕਾਨੂੰਨ ਤਹਿਤ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਇਟਲੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਸਬੰਧੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਤਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰਿਜੋ ਇਮੀਲੀਆ ਦੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁਖੀ (ਪ੍ਰਫੈਤੋ) ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇਟਲੀ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਰਜਿਸਟਰਡ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।

ਖਿਆ ਮੰਤਰ ਹੀ ਦੇਸ਼, ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰ ਸਦਾ ਰੱਖੜੀ ਦੇ ਮੂਲ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਦਾ ਟੀਚਾ ਅਤੇ ਤੰਤਰ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਦੇ ਆਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਸਥਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਰਸਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਉਤਸਵ ਰੱਖੜੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਸੰਸਕਾਰ ਵੀ ਹੈ।

ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਕਿਸ਼ਨ ਰੈਡੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਧਰਮ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ’ਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ। ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿਚ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਈ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣਾ ਬਲੀਦਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਵਣਜਾਰਾ ਸਮਾਜ ਵੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਰਾਹ ’ਤੇ ਚੱਲ ਕੇ ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਝੁਕਿਆ।

ਜਿੱਥੇ ਨਾ ਪਹੁੰਚੇ ਰਵੀ, ਓਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਕਵੀ। ਜਿੱਥੇ ਨਾ ਪਹੁੰਚੇ ਕਵੀ, ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਅਨੁਭਵੀ। ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਨਾ ਪਹੁੰਚੇ ਅਨੁਭਵੀ, ਓਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਵੈ-ਅਨੁਭਵੀ।’ ਉਕਤ ਕਹਾਵਤ ਤੋਂ ਇੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਧਿਆਪਕ ਹੈ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਤਜਰਬਾ ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਕੂਲੀ ਪੁਸਤਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਜੀਵਨ ਰੂਪੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿਚ ਤਾਂ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਕੋਈ ਕਿਤਾਬ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।

ਲੋਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਸੁਗੰਧ ਸਮੁੱਚੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਨੂੰ ਸੁਗੰਧਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਦ ਲੋਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਪਾਵਨ ਵਹਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਰੂਪੀ ਗੰਗਾ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਲੋਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਹੀ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਨਾਂਮੱਤੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਸਮਾਂ ਸਾਧਾਰਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸਾਧਾਰਨ ਵੀ। ਸਾਧਾਰਨ ਸਮਾਂ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਦ ਫ਼ੈਸਲਾਕੁੰਨ ਸਮਾਂ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸ਼ਸ਼ੋਪੰਜ ਵਿਚ ਮੌਕਾ ਗੁਆ ਦੇਣਾ ਬਹੁਤ ਭਾਰੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਹਾਨਤਾ ਅਪਨਾਉਣ ਲਈ ਖੱਬਾ ਹੱਥ ਸਰਗਰਮ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸੇ ਨਾਲ ਮੌਕੇ ਨੂੰ ਫੜ ਲਓ।

ਜਦ ਅਸੀਂ ਜੀਵਨ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਆਕਾਰ ਦੇਵਾਂਗੇ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ’ਚ ਨਾ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇਕਤਾ ਹੋਵੇਗੀ, ਨਾ ਇੱਛਾਵਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਨਾ ਅਮੀਰ-ਗ਼ਰੀਬ ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਹੋਵੇਗਾ, ਨਾ ਊਚ-ਨੀਚ ਹੋਵੇਗੀ, ਨਾ ਗਲਾਵੱਢ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਨਾ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਨਾ ਬੇਵਜ੍ਹਾ ਰਵਾਇਤਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਕਿਉਂ ਨਾ ਅਸੀਂ ਜੀਵਨ ਦੇ ਇਸ ਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਅਜਿਹੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕਲਪਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰੀਏ।

ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਸਾਡੀ ਆਤਮਾ ਜੋ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਆਤਮਾ ਤਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ਸਾਡਾ ਮਨ ਜੋ ਹਰ ਸਮੇਂ ਕਦੇ ਨਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਨ ਵਿਚ ਹੀ ਲੱਗਾ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਆਤਮਿਕ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਮਨ, ਮਾਇਆ ਅਤੇ ਭਰਮ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹੀ ਦੱਬੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਸ਼ੋ੍ਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਐਡਵੋਕੇਟ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਧਾਮੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੇ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਟੰਟ ਕਰਾਰ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਸ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੋਣ ਦਾ ਰੌਲ਼ਾ ਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਪੇ੍ਰਿਤ ਹੈ।

ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਸ ਦਾ ਹੰਕਾਰ। ਘੁਮੰਡ ਦੇ ਵਸ ਪੈ ਕੇ ਵਿਅਕਤੀ ਇਹੀ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਝੁਕ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਹਿ ਲਿਆ ਤਾਂ ਲੋਕ ਮੈਨੂੰ ਛੋਟਾ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਮਝ ਕੇ ਮੇਰੀ ਅਣਦੇਖੀ ਕਰਨੀ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦੇਣਗੇ ਪਰ ਹਕੀਕਤ ਅਜਿਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਝੁਕਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਕਦੇ ਵੀ ਛੋਟਾ ਜਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਬਲਕਿ ਉਹ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਿਮਰਤਾ ਖ਼ੁਦ ਵਿਚ ਇਕ ਤਾਕਤ ਹੈ।

ਗੁੜ ਨੂੰ ਮਿਠਾਸ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਪਕਵਾਨ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਸੁਆਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਮਿਠਾਸ ਨਾਲ ਵੀ ਭਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੋਤਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਨੁਸਾਰ ਗੁੜ ਦੇ ਕੁਝ ਉਪਾਅ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਪੈਸੇ ਦੀ

ਭਗਵਾਨ ਸ੍ਰੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਕਦੰਬ ਦੇ ਟਾਹਣਿਆਂ ’ਤੇ ਪੀਂਘਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਰਾਧਾ, ਗੋਪੀਆਂ ਤੇ ਗਵਾਲਾ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਿ੍ਰਜ ਭੂਮੀ ਵਿਚ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਤਾਂ ਖ਼ੁਦ ਆਨੰਦ ਸਰੂਪ ਪਰਮਾਨੰਦ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਹੀ ਪਰਮ ਸੁੱਖ ਕਾਰਕ ਹੈ ਪਰ ਸਾਉਣ ਵਿਚ ਪੀਂਘ ਝੂਟਣ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਸ੍ਰੀਕਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ। ਇਹ ਗੂੜ੍ਹ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਵਾਲਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।

ਜਦ ਈਸ਼ਵਰ ਦਾ ਵਾਸ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਮੰਦਰ ਵਰਗੇ ਪੂਜਾ ਸਥਾਨ ਕਿਉਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ? ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਉਦੇਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਪੂਜਾ, ਅਰਚਨਾ ਅਤੇ ਯੱਗ ਆਦਿ ਦੁਆਰਾ ਰੱਬ ਦਾ ਗੁਣਗਾਨ ਗਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਕਿਸੇ ਸਾਧੂ ਹਿਰਦੇ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪੂਜਾ ਦਾ ਕੰਮ ਸੌਂਪਿਆ ਜਾਵੇ। ਸਥਾਨ ਦਾ ਮਨ ’ਤੇ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹਰ ਪਾਸੇ ਰੋਗ ਅਤੇ ਰੋਗੀ ਹੀ ਦਿਸਦੇ ਹਨ।

ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਚੰਗੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਦਿਨ ਵਧੀਆ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹੀ ਸ਼ੁਭ ਚੀਜ਼ਾਂ

ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥ ਜਿਹ ਮਰਨੈ ਸਭੁ ਜਗਤੁ ਤਰਾਸਿਆ ॥ ਸੋ ਮਰਨਾ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਪ੍ਰਗਾਸਿਆ ॥੧॥ ਅਬ ਕੈਸੇ ਮਰਉ ਮਰਨਿ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ॥ ਮਰਿ ਮਰਿ ਜਾਤੇ ਜਿਨ ਰਾਮੁ ਨ ਜਾਨਿਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਮਰਨੋ ਮਰਨੁ ਕਹੈ ਸਭੁ ਕੋਈ ॥ ਸਹਜੇ ਮਰੈ ਅਮਰੁ ਹੋਇ ਸੋਈ ॥੨॥ ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਮਨਿ ਭਇਆ ਅਨੰਦਾ ॥

ਸੱਚ ਦਾ ਆਚਰਣ ਹੀ ਸਦਾਚਾਰ ਹੈ। ਸੱਚ, ਅਹਿੰਸਾ, ਤਿਆਗ, ਦਇਆ, ਕਰੁਣਾ, ਮਮਤਾ ਅਤੇ ਪਰਉਪਕਾਰ ਆਦਿ ਸਦਾਚਾਰ ਦੇ ਅੰਗ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਡੂੰਘਾ ਨਾਤਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਹੀ ਸਦਾਚਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਆਚਰਣ ਵਿਚ ਇਹ ਸਾਰੇ ਗੁਣ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ। ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸਦਾਚਾਰ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ? ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਤਾਂ ਇਹੀ ਕਹਿਣਾ ਵਾਜਿਬ ਹੈ ਕਿ ਸਦਾਚਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਜੀਵਨ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਨਹੀਂ। ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੀ ਪਛਾਣ ਸਦਾਚਾਰ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਰੰਗ-ਰੂਪ ਨਾਲ ਨਹੀਂ। ਸਦਾਚਾਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਗਿਆਨ ਦਾ ਰਸਤਾ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕੈਲੰਡਰ ਮੁਤਾਬਕ ਅਗਸਤ ਅੱਠਵਾਂ ਮਹੀਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੋਤਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਅਗਸਤ ਮਹੀਨੇ 'ਚ ਜਨਮ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ 'ਤੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜਾਣਨਾ। ਸਵਾਲ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਨੂੰ ਜਾਣਨਾ? ਜਵਾਬ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਜੀਵਨ, ਸਮਾਜ, ਧਰਮ, ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਆਤਮਾ-ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਮੁਕਤੀ ਹਾਸਲ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਵੇਦਾਂ ਵਿਚ ਵਿੱਦਿਆ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈ। ‘ਸਾ ਵਿੱਦਿਆ ਯਾ ਵਿਮੁਕਤਯੇ’ ਅਰਥਾਤ ਵਿੱਦਿਆ ਉਹ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇ। ਮਹਾਤਮਾ ਬੁੱਧ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ, ‘ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਦੁੱਖਮਈ ਹੈ।

ਅਕਸਰ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ’ਚ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਕਿ ਕਰਮ ਕਰਨਾ ਵੱਧ ਅਹਿਮ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ’ਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ ਖ਼ਰਚ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਰਹਿਣ, ਖਾਣ, ਪਹਿਨਣ, ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੰੁਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਦੇ ਖ਼ਰਚੇ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਹਰ ਕੋਈ ਸੌਂਦੇ ਹੋਏ ਸੁਪਨੇ ਦੇਖਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਇੰਨੇ ਮਾੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਡਰ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਪਨਾ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰ ਸੁਪਨਾ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੁੰਦਾ