ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ’ਤੇ ਕਾਬੂ ਰੱਖੋ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਡਾ ਕਰਮ ਬਣ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ’ਤੇ ਕਾਬੂ ਰੱਖੋ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਸਮਤ ਬਣ ਜਾਣਗੇ।’ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ। ਇਕ ਕਿਸਮਤਵਾਦੀ ਜੋ ਕਿ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਭ ਕੁਝ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਤੈਅ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਪੁਰਸ਼ਾਰਥ ਕਰ ਕੇ ਵੀ ਕੀ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ।

ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਭੌਤਿਕ ਤੇ ਬੌਧਿਕ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ’ਚ ਲਗਾ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਅਸੀਂ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਤੋਂ ਅਨਜਾਣ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਜਦ ਭੌਤਿਕ ਮੌਤ ਦੀਆਂ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਸਾਡੇ ਉੱਪਰ ਆ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ’ਚ ਕੋਈ ਰੂਹਾਨੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨਿਕਲ ਸਕੀਏ। ਜਦ ਸਾਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਕ ਜਾਨਲੇਵਾ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜਾਂ ਅਚਾਨਕ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਖ਼ੌਫ਼ਜ਼ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ।

ਅਧਿਆਤਮਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪਛਾਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਹਲੀਮੀ ਜਾਂ ਨਿਮਰਤਾ। ਇਹ ਇਕ ਗਹਿਣੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਲੇ ਵਿਚ ਬੱਝੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਨਿਮਰਤਾ ਉਸ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿਚ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਰਲੇਪਤਾ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਉਲਝਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੌੜੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਕੇ ਅਲੱਗ ਹੋ ਜਾਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਦੇ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੰਨ ਕੇ ਉਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਖ਼ੁਦ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੇਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਪਮਾਨ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਅਪਮਾਨ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਨਮਾਨ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਸਨਮਾਨ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਆਦਰਸ਼ ਮਨੁੱਖੀ ਗੁਣ ਹੈ।

ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਕਥਾ ਸੰਮਤੀ ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਵੱਲੋਂ ਗੀਤਾ ਜੈਅੰਤੀ ਮੌਕੇ ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ 9 ਰੋਜ਼ਾ ਸ੍ਰੀਮਦ ਭਾਗਵਤ ਗੀਤਾ ਗਿਆਨ ਯੱਗ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਦਿਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਚੇਅਰਮੈਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚੰਦ ਗਰਗ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਕੌਸ਼ਲ, ਸ਼ਰਨ ਦਾਸ ਮਿੱਤਲ, ਹਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੋਇਲ ਨੇ ਕਰਵਾਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਕਥਾ ਵਿਆਸ ਪਰਮ ਸ਼ਰਧਾ ਸਵਾਮੀ ਅਸ਼ੋਕਾਨੰਦ ਸਰਸਵਤੀ ਜੀ (ਸ਼ੁਕਰਤਲ, ਯੂਪੀ) ਨੇ ਕਥਾਮਿ੍ਤ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਾਂ ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ

ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਦਾ ਸਥਾਨ ਜਾਂ ਅਹੁਦਾ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਰਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿਚ ਤਾਂ ਚੋਣ ਦਾ ਬਦਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਸੰਤੁਸ਼ਟੀਪੂਰਨ, ਸਾਰਥਕ ਜੀਵਨ ਲਈ ਖ਼ੁਦ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ, ਆਚਰਣ, ਸੂਝ-ਬੂਝ ਅਤੇ ਵਿਵੇਕ ਨਾਲ ਅਨੁਕੂਲ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਇਕ ਮੁਲਜ਼ਮ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਜਾਰੀ ਗ਼ੈਰ-ਜ਼ਮਾਨਤੀ ਵਾਰੰਟ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਨਮੋਲ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ, ਬੇਰਹਿਮੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਬਰਬਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।

ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਈਸ਼ਵਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਰਾਹ ਸਿਰਫ਼ ਗਿਆਨ ਦੁਆਰਾ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਖ਼ੁਦ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਜੀਵ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਪੰਜ ਤੱਤਾਂ-ਅਗਨੀ, ਜਲ, ਹਵਾ, ਧਰਤੀ ਤੇ ਆਕਾਸ਼ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਪੰਜ ਗਿਆਨ ਇੰਦਰੀਆਂ-ਅੱਖ, ਕੰਨ, ਨੱਕ, ਜੀਭ ਤੇ ਚਮੜੀ, ਪੰਜ ਕਰਮ ਇੰਦਰੀਆਂ-ਹੱਥ, ਪੈਰ, ਮੂੰਹ, ਗੁੱਦਾ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਅਤੇ ਚਾਰ ਅੰਤ-ਕਰਨ-ਮਨ, ਬੁੱਧੀ, ਚਿੱਤ ਤੇ ਹੰਕਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸਮਾਂ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਮੁੱਲਵਾਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਇਸ ਦਾ ਸਦਉਪਯੋਗ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਬਦਲ ਵੀ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦੋਂ ਲੋਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ‘ਸਾਡਾ ਸਮਾਂ ਖ਼ਰਾਬ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।’ ਅਸਲ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਹੀ ਚਾਲ ਨਾਲ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਹੀ ਉਸ ਨਾਲ ਉਮੀਦ ਮੁਤਾਬਕ ਤਾਲ ਨਾ ਮਿਲਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ।

ਕੇਵਲ ਅਹੂਜਾ, ਮੱਖੂ ਸ਼ਿਵ ਸ਼ਕਤੀ ਯੋਗ ਮਿਸ਼ਨ ਮੱਖੂ ਵੱਲੋਂ ਸਥਾਨਕ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੌਨੁੂ

ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਰੂਹਾਨੀ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸੱਚਾਈ ਦੇ ਗੁਣ ਦਾ ਆਦਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ’ਚ ਸਾਨੂੰ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸੱਚ ਕਹੀਏ ਜਾਂ ਝੂਠ ਬੋਲੀਏ। ਅਨੇਕ ਲੋਕ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਝੂਠ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਸਕੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਖ਼ੁਦ ਲਈ ਕੁਝ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਝੂਠ ਬੋਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪਰਮਾਰਥ ਦੇ ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਨਿਮਰਤਾ ਦਾ ਹੋਣਾ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸ਼ਰਤ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਵਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਗੁਬਾਰੇ ਦਾ ਉੱਡਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ, ਖੰਭਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਡਾਣ ਨਹੀਂ ਭਰੀ ਜਾ ਸਕਦੀ, ਊਰਜਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜਿਊਂਦੇ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਠੀਕ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਮਰਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪਾਉਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ।

ਮਨੁੱਖ ਇਹੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਟੀਸੀ ’ਤੇ ਪੁੱਜੇ। ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਇਕ ਹੀ ਧੁਨ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ-ਸਫਲਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਰੋਮ-ਰੋਮ ਵਿਚ ਇਕ ਹੀ ਰਾਗਿਨੀ ਵੱਜਦੀ ਹੈ-ਸਫਲਤਾ। ਉਸ ਦੀ ਜੀਵਨ ਵੀਣਾ ਦੇ ਤਾਰਾਂ ’ਚੋਂ ਇਕ ਹੀ ਗੂੰਜ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ-ਸਫਲਤਾ। ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਤਮੰਨਾ ਜਿੰਨੀ ਸਹਿਜ ਹੈ, ਓਨਾ ਹੀ ਕਠਿਨ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ। ਨਾਕਾਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਨਦੀਆਂ ’ਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਅਸੀਂ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਸਾਗਰ ਵਿਚ ਗੋਤੇ ਲਾ ਸਕਣ ਦੇ ਕਾਬਲ ਬਣਦੇ ਹਾਂ।

ਸਾਨੂੰ ਲਗਪਗ ਹਰ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ-ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਾਧਾਰਨ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਹ ਮੰਨ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਲਬੂਤੇ ਹੀ ਸਫਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਰੰਭ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤਕ ਮਨੁੱਖ ਕਿੰਨੇ ਸਹਾਰਿਆਂ ਦਾ ਆਸਰਾ ਲੈਂਦਾ ਹੋਇਆ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਹੈ।

ਜੇਕਰ ਰਾਤ ਹਨੇਰੀ, ਡਰਾਉਣੀ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੋ, ਚੰਨ-ਤਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ ਪਾਓ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਵਸੀਲੇ ਵੀ ਘੱਟ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਖ਼ੁਸ਼ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਰਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿਨ ਦਾ ਆਉਣਾ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁੱਖ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁੱਖ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਵੀ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ।

ਜੰਗ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਘਾਣ ਕਰਦੀ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕਹਿਰ ਦੇਸ਼-ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਜੰਗ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਅਣਹੋਣੀ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ’ਚ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਹਾਰਨ ਵਾਲੀ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨੁਕਸਾਨ ਸਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪੀੜਾ ਦੀਆਂ ਭੁਗਤ-ਭੋਗੀ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੰਗ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਕਿਉਂਕਿ ਜੰਗ ਖ਼ੁਦ ਵਿਚ ਇਕ ਮਸਲਾ ਹੈ।

ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੰਗਲੀ ਪੇੜ-ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਬਾਗ਼-ਬਗੀਚੇ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਛਤਰ-ਛਾਇਆ ਹੇਠ ਵਧਦੇ-ਫੁੱਲਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਕ ਬਾਗਵਾਨ ਅਰਥਾਤ ਮਾਲੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਬਗੀਚਿਆਂ ਅਤੇ ਔਸ਼ਧੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਵਨਸਪਤੀਆਂ, ਜਨਤਕ ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਕ ਕੁਸ਼ਲ ਮਾਲੀ ਦੀ ਪਿਆਰ ਭਰੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉੱਥੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਖ਼ੁਸ਼ਗਵਾਰ ਅਤੇ ਮਨਮੋਹਕ ਵਾਤਾਵਰਨ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਦਾ ਮਜ਼ਾ ਲੈ ਸਕਣ।

ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਸਫਲਤਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਜੀਅਤੋੜ ਯਤਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਪਾਤਰਤਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਵਿਚ ਦੇਵਤੇ ਵਸਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਦਾਨਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਵਾਸ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਦੇਵਤਿਆਂ-ਦਾਨਵਾਂ ਦੇ ਸੰਗਰਾਮ ਨਿਰੰਤਰ ਚੱਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ-ਵੱਡੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਲਾਈ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਯਥਾਰਥ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਣਾ। ਜਿਹੋ ਜਿਹਾ ਅਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਸੋਚਣ ਲੱਗੇ, ਅਜਿਹੀ ਸੋਚਣੀ ਸਾਡੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ।

ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੁੱਖ ਤੇ ਸੁੱਖ ਦਾ ਸਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੁਨੀਆ ’ਤੇ ਕੋਈ ਇਨਸਾਨ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ’ਚ ਕੇਵਲ ਦੁੱਖ ਹੀ ਦੁੱਖ ਜਾਂ ਸੁੱਖ ਹੀ ਸੁੱਖ ਹੋਣ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਆ ਕੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਦੁੱਖ-ਤਕਲੀਫ਼ ਸਮੇਂ ਮਨੁੱਖ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਘਿਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਿਊਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਨਸਾਨ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।