ਵਿਸ਼ਵ ਜੇਤੂ ਬਣਨ ਦੀ ਤਮੰਨਾ ਲੈ ਕੇ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਸਿਕੰਦਰਾਂ ਦੇ ਬੋਝ ਨੂੰ ਢੋਅ ਰਹੀ ਇਹ ਧਰਤੀ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿਸਕੀਆਂ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਕਲੰਕਿਤ ਕੀਤਾ ਸਗੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਸੰਸਕਾਰ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅੱਜ ਵੀ ਜਿਊਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਜਨਮੇ ਭਗਵਾਨ ਬੁੱਧ ਦਾ ਅਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਅੱਜ ਤਕ ਇਸ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ’ਤੇ ਮਰਹਮ ਲਗਾ ਕੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਸੰਜੀਵਨੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਘਰ-ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਆਦਰ, ਸਵਾਗਤ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਪ੍ਰਣਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕੋਈ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵੀ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਗਲੇ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਪਸ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਤੇ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਤਾਂ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਮਨ ਵਿਚ ਆਦਰ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਸਵਾਰਥ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨ ਹਨ ਤਾਂ ਆਦਰ ਦੇਣ ਦੀ ਓਪਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਘਾਤਕ ਹੈ।

ਹਰ ਪਲ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਠਿਨਾਈਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਛੱਡ ਕੇ, ਇਸ ਨੂੰ ਹਰ ਦੂਜੇ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਬਚਨਾਂ ਅਤੇ ਕੰਮਾਂ ’ਤੇ ਟੀਕਾ-ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਨ ਦੇਈਏ ਜੋ ਹਰ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਕ ਟੇਪ-ਰਿਕਾਰਡਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਸਾਡਾ ਹਰ ਸਾਹ ਬੇਸ਼ਕੀਮਤੀ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਬੁਰਾਈ ਕਰਨ ਵਿਚ ਹੀ ਬਤੀਤ ਕਰ ਦੇਵਾਂਗੇ ਤਾਂ ਇਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।

ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਗਰਣ ਟੀਮ, ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ : ਪ੍ਰਜਾਪਿਤਾ ਬ੍ਹਮਕੁਮਾਰੀ ਇਸ਼ਵਰੀਆ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਦੇ ਸੇਵਾ ਕੇਂਦਰ ਤਿਲਕ ਨਗਰ ਗਲ

ਅੱਜ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਦੁਖੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਝ ਆਉਣ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਉਸ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਭੋਗਵਾਦੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਉਹ ਹੁਣ ਇੰਨਾ ਆਦੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਡੰਬਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਡੋਰ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਸਾਦਾ ਅਤੇ ਸਾਤਵਿਕ ਜੀਵਨ ਅਪਨਾਉਣਾ ਉਸ ਲਈ ਕਠਿਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨੀਤੀ ਬਲ ਯਾਨੀ ਧਰਮ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਪਰਜਾ, ਸੱਤਾ ਨਾ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਟਿਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਫ਼ੌਜ ਨਾਲ। ਇਕਮਾਤਰ ਨੀਤੀ ਦੀ ਨੀਂਹ ’ਤੇ ਹੀ ਟਿਕ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਰੱਬ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਅਨਮੋਲ ਦੇਣ ਹੈ। ਉਂਜ ਤਾਂ ਜੀਵਨ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੰਘ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਿਊਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਟੀਚਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ’ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਟਿਕਾਈ ਰੱਖਣਾ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਸਾਰੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵੀ ਇਕ ਕਲਾ ਹੈ ਜੋ ਯਥਾਰਥ ਹੈ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ ਵੀ।

ਪਿਛਲੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਤੱਤਪਰ ਸਤਿਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਆਸਰਾ ਟਰੱਸਟ ਵੱਲੋਂ ਪਿੰਡ ਮੋਹੀਵਾਲ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਲੋੜਵੰਦ ਗ਼ਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਇਲਾਜ ਦੇ ਲਈ 21 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਿਆਂ ਟਰੱਸਟ ਦੇ ਮੁਖੀ ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਚੱਠਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅੱਜ ਸਾਡੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਅੋਟ ਆਸਰਾ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਟੀਮ ਪਿੰਡ ਮੋਹੀਵਾਲ ਤਹਿਸੀਲ, ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਪਹੁੰਚੀ, ਜਿਥੇ ਕਿ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਬੇਸਹਾਰਾ ਤੇ ਲੋੜਵੰਧ ਪਰਿਵਾਰ ਹੈ।

ਵਾਰਤਾ ਨਾਲ ਹਰੇਕ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਰੋਕਾਰ ਹੈ। ਜਦ ਮਨ ਵਿਚ ਸ਼ੰਕਾ ਉਪਜੇ, ਦਿਲ ਬੇਵਿਸਾਹੀ ਨਾਲ ਘਿਰ ਜਾਵੇ, ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰ ਨਾ ਠਹਿਰੇ, ਉਦੋਂ ਵਾਰਤਾ ਨਾਲ ਹੀ ਰਸਤਾ ਨਿਕਲੇਗਾ। ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਵਾਦ ਹੋਵੇ, ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਵੇ, ਫਿਰ ਵੀ ਵਾਰਤਾ ਨਾਲ ਹੱਲ ਨਿਕਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਬੰਧਾਂ ਵਿਚ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਠਹਿਰਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਆ ਜਾਵੇ ਪਰ ਵਾਰਤਾ ਦੇ ਤਾਪ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ’ਤੇ ਜੰਮੀ ਬਰਫ਼ ਪਿਘਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਧਰਮ-ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ’ਚ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਦਰਜਾ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਦ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਪੂਜਨੀਕ ਬਣਾਉਣ। ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਔਲਾਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ ਪਰ ਕੀ ਅਜਿਹਾ ਇਕਤਰਫ਼ਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਸਹੀ ਹੈ। ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਵੀ ਕਰਨ ਕਿ ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਚਰਣ ਪੂਜਨੀਕ ਹੈ? ਅਸਲ ਵਿਚ ਔਲਾਦ ਦੀ ਸ੍ਰੇਸ਼ਠਤਾ ਦਾ ਨਿਰਧਾਰਨ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।

ਵਡੋਦਰਾ ਦੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਯਾਜੀਰਾਓ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਪਣੀ ਫੈਕਲਟੀ ਆਫ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਵਿਚ ਇਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਤੂਫਾਨ ਵਿਚ ਫਸ ਗਈ ਹੈ। ਕੁਝ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਰੋਹ ਫੈਲ ਗਿਆ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਵੈਮ

ਚਾਨਾ, ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਆਕਸਬਿ੍ਜ ਵਰਲਡ ਸਕੂਲ ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਵਿਖੇ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਤਾਵਾਂ ਤੇ ਦਾਦੀਆਂ ਨ

ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਵਰਗ ਦਾ ਨਹੀਂ ਪਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਮਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਮੰਨਿਆ ਹੈ। ਜੋ ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਦੁੱਖ ਹੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਮਾਂ ਦੇ ਮੋਢੇ 'ਤੇ ਸਿਰ ਰੱਖ ਕੇ ਪੁੱਿਛਆ ਮਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕਦੋਂ ਤਕ ਮੋਢੇ 'ਤੇ ਸਿਰ ਰੱਖ ਕੇ ਸੌਣ ਦੇਵੇਂਗੀ। ਮਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੁੱਤ ਜਦੋਂ ਤਕ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੋਿਢਆਂ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕ ਲੈਂਦਾ। ਉਹ ਬੱਸ ਮਾਂ ਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਪਿਆਰ ਕਦੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਮੈਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਦਿਨ ਮੇਰੇ ਦੋਸਤ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪੁੱਿਛਆ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਗਲਤੀ ਤੇ ਗੁਨਾਹ ਮਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ? ਮੈਂ ਹੱਸਦੇ ਹੋਏ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਦਾ ਦਿਲ। ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਗੁਰਪ੍ਰਰੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਹੈ। ਉਹ ਸਵੇਰੇ ਛੇਤੀ ਉਠਦੇ ਹਨ ਤੇ ਹਰ ਰੋਜ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੈ ਤੇ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਮਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ ਹਾਂ। ਮਾਂ ਰੱਬ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਨਮੋਲ ਤੋਹਫਾ ਹੈ। ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਦੁਖੀ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ।

ਇਕ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਉਸਦਾ ਸਹਾਰਾ ਮਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਕਵੀਆਂ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ ਨੂੰ ਇਕ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਉਸਦਾ ਸਹਾਰਾ ਮਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਕਵੀਆਂ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ ਨੂੰ

ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੋਮਲ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ। ਸੱਚ, ਅਹਿੰਸਾ, ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਦਇਆ ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੋਮਲਤਾ ਵੀ ਇਕ ਮਨੁੱਖੀ ਗੁਣ ਹੈ। ਗੀਤਾ ਦੇ 16ਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਵਿਚ ਦੈਵੀ ਸੰਪਤੀਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਮਾਰਦਵਮ ਪਦ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਦਿੱਵਿਆ ਗੁਣ ਹੈ ਜੋ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੂਜੇ ਗੁਣਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਪਾਉਂਦੇ। ਸਮਝ ਵੀ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਨਿਰੰਤਰ ਚਿੰਤਾਗ੍ਰਸਤ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਅਨਜਾਣ ਭੈਅ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਸਤਾਉਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇਕ ਕਾਰਨ ਸਾਡੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕਰਨ ਦੀ ਬਿਰਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੁਖੀ ਹੋਣ ਲੱਗਦੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬਿਰਤੀ ਸਾਡੀ ਲਾਲਸਾ ਨੂੰ ਸਿੰਜਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਸਚਿਨ ਮਿੱਢਾ, ਜਲਾਲਾਬਾਦ : ਮਨੁੱਖ ਇਕ ਸਰਵਉੱਤਮ ਪ੍ਰਰਾਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਿ੍ਸਟੀ ਦਾ ਸਰਬ-ਉੱਤਮ ਅਰਥਾਤ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ, ਉੱਚ ਸਚਿਨ ਮਿੱਢਾ, ਜਲਾਲਾਬਾਦ : ਮਨੁੱਖ ਇਕ ਸਰਵਉੱਤਮ ਪ੍ਰਰਾਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਿ੍ਸਟੀ ਦਾ ਸਰਬ-ਉੱਤਮ ਅਰਥਾਤ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ, ਉੱਚ

ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਜੀਵਨ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਮੰਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸਾਰੇ ਭੌਤਿਕ ਸਾਧਨ-ਸੋਮੇ ਹੋਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੈ-ਜੈ ਕਾਰ ਹੋਵੇ। ਅਜਿਹੀ ਇੱਛਾ ਗ਼ੈਰ-ਵਾਜਿਬ ਨਹੀਂ ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਹ ਦੇਖਣ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਹਰ ਹੱਥਕੰਡਾ ਅਪਣਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਉਤਾਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਸਫਲ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉੱਥੇ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਸਹੀ ਰਾਹ ’ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਅਸਫਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਹੀ ਕਿਹਾ ਹੈ, ‘ਜੋ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੋ ਜਾਣ, ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਤੇ ਜੋ ਨਾ ਹੋਣ, ਉਹ ਅਹਿਸਾਸ।’ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਅਹਿਸਾਸ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦ ਤਕ ਜਿਊਂਦੇ ਹਾਂ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੇ ਬਾਹਰਲੀ ਸਥਿਤੀ ਸਾਡੇ ਅਹਿਸਾਸ ਦਾ ਕਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਨਸਾਨ ਜਿੰਨਾ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਓਨਾ ਹੀ ਤੇਜ਼ ਹੋਵੇਗਾ। ਅੱਜ ਦੁਖਦ ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਚੇਤਨ ਅਤੇ ਅਚੇਤਨ ਪ੍ਰਤੀ ਅਹਿਸਾਸ ਲਗਪਗ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਚੱਲਿਆ ਹੈ।

ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨ ਚੰਚਲਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਮਨ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਪਾਉਣਾ ਕਿਸੇ ਕਠਿਨ ਸਾਧਨਾ ਦੇ ਸਮਤੁੱਲ ਹੈ। ਮਨ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਨਿਰੰਤਰ ਚੱਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਮਨ ਦੀ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਇਕ ਵਿਚਾਰ ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤਕ ਨਹੀਂ ਟਿਕਦਾ ਹੈ।

: ਹੱਸਣ ਤੇ ਹੱਸਣ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 10 ਮਿੰਟ ਹੱਸਣ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ, ਹਰ ਮਈ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਹਾਸਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ