ਸ਼ਰਮਨਾਕ ਹਕੀਕਤ...ਪਰਾਲੀ ਜਲਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨੰਬਰ ਇੱਕ ’ਤੇ, ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਿਆ

ਡਿਜੀਟਲ ਡੈਸਕ, ਭੋਪਾਲ। ਰਬੀ ਸੀਜ਼ਨ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪਰਾਲੀ ਜਲਾਉਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। 13 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ ਤੱਕ, ਰਾਜ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ 15,002 ਪਰਾਲੀ ਜਲਾਉਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 5,146 ਮਾਮਲੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ 4,734 ਘਟਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਿਹਾ।

ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਅਪੀਲਾਂ, ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿਚ ਐਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਪਰਾਲੀ ਜਲਾਉਣ 'ਤੇ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ 13 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਹੋਈ 1,209 ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 709 ਮਾਮਲੇ ਸਿਰਫ਼ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਹ ਸੰਖਿਆ 72 ਰਹੀ।

ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (ICAR) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 15 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ 13 ਨਵੰਬਰ 2025 ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ, ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ 15,002 ਪਰਾਲੀ ਜਲਾਉਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਵਿਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪਹਿਲੇ, ਪੰਜਾਬ ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਉਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (2,783) ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਿਹਾ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਵੀ ਇਹੀ ਹਾਲਤ ਸੀ—2024 ਵਿਚ 14 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ 14 ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 8,017 ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।

ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਵੱਧੇ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ

ਇਸ ਸਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਹੋਈ, ਕੁਝ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨੀ ਪਈ ਅਤੇ ਕਟਾਈ ਵੀ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਹੋਈ।

ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਧਣ ਕਾਰਨ, ਕਿਸਾਨ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਵਾਢੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਛੋਲੇ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।

ਪਰਾਲੀ ਨਾ ਜਲਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ, ਸਬਸਿਡੀ ਵੀ ਜਾਰੀ

ਸਰਕਾਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਪਰਾਲੀ ਜਲਾਉਣ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਘਟਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ, ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ, ਮਲਚਰ, ਰੀਪਰ ਵਰਗੇ ਉਪਕਰਨਾਂ 'ਤੇ 50% ਤੱਕ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। 2025-26 ਵਿਚ ਕਿਸਾਨੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ 1,928 ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਪਰਾਲੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਕੇ ਪਲਾਂਟ ਭੇਜਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ 'ਤੇ 65% ਤੱਕ ਗ੍ਰਾਂਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਟ੍ਰਾਈਡੈਂਟ ਅਤੇ ਵਰਧਮਾਨ ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਪਰਾਲੀ ਖਰੀਦ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਆਠ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਪਰਾਲੀ ਜਲਾਉਣ ਦੀਆਂ 4,393 ਘਟਨਾਵਾਂ

ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ 6 ਤੋਂ 13 ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਪਰਾਲੀ ਜਲਾਉਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਛੇ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ 354, ਸੱਤ ਨੂੰ 237, ਅੱਠ ਨੂੰ 353, ਨੌਂ ਨੂੰ 398, 10 ਨੂੰ 422, 11 ਨੂੰ 1,052, 12 ਨੂੰ 868 ਅਤੇ 13 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ 709 ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਆਠ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ 4,393 ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਇਹਨਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿਚ ਵੱਧ ਘਟਨਾਵਾਂ

ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ - ਘਟਨਾਵਾਂ

ਨਰਮਦਾਪੁਰਮ - 928

ਸਿਵਨੀ - 721

ਅਸ਼ੋਕ ਨਗਰ - 346

ਸਤਨਾ - 307

ਦਤੀਆ - 282

ਰਾਈਸੇਨ - 221

ਜਬਲਪੁਰ - 196

ਸੀਹੋਰ - 192

ਗਵਾਲੀਅਰ - 18