ਤਿਉਹਾਰ ਜੀਵਨ ’ਚ ਨਵਾਂ ਜੋਸ਼, ਉਮੰਗ ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਭਰਦੇ ਹਨ। ਪਿਆਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੋਲੀ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ’ਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਇਕ-ਦੂਜੇ ’ਤੇ ਰੰਗ ਜਾਂ ਗੁਲਾਲ ਸੁੱਟਦੇ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਪੁਰਾਣੇ ਗੁੱਸੇ-ਗਿਲੇ ਭੁੱਲ ਕੇ ਗਲੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਤੇ ਮੁੜ ਦੋਸਤ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਇਸ ਦਿਨ ਦਾ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਕਰ ਸਕਣ। ਜੇ ਹੋਲੀ ਖੇਡਦੇ ਸਮੇਂ ਕੁਝ ਕੁ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਸੋਨੇ ’ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੋਵੇਗੀ।
ਹੋਲੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਇਕ ਦੁਸ਼ਟ ਰਾਜੇ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਪ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੰਕਾਰ ਸੀ। ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਮਝਦਾ ਸੀ ਤੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਆਪਣਾ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਦਾ ਭਗਤ ਸੀ। ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਰਾਜਾ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਪ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਕਈ ਵਰ ਵਰਜਿਆ ਪਰ ਜਦ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਪਭੂ ਭਗਤੀ ਤੋਂ ਨਾ ਮੁੜਿਆਂ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਰਾਜੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਹੋਲਿਕਾ ਪਾਸੋਂ ਮਦਦ ਮੰਗੀ। ਹੋਲਿਕਾ ਕੋਲ ਇਕ ਅਦੁੱਤੀ ਸ਼ਕਤੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਅੱਗ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕਰ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਅੱਗ ਵਿਚ ਬੈਠ ਗਈ। ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਲਗਾਤਾਰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਦੀ ਭਗਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਬਚ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹੋਲਿਕਾ ਅੱਗ ’ਚ ਸੜ ਕੇ ਮਰ ਗਈ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਨਰਸਿੰਘ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰ ਕੇ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਪ ਦਾ ਅੰਤ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਕਰ ਕੇ ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਖ਼ਾਲਸਾਈ ਜਾਹੋ-ਜਲਾਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ
ਇਸ ਦਿਨ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਸਮੇਤ ਸਮੁੱਚਾ ਇਲਾਕਾ ਖ਼ਾਲਸਾਈ ਰੰਗ ’ਚ ਰੰਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ’ਚ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਇਕ ਮੇਲਾ ਭਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਦਾ ਮੁੱਢ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੰਮਤ 1757 ਚੇਤ ਦੀ ਇਕ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖ਼ਾਲਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ਸਤਰ-ਵਿੱਦਿਆ ਤੇ ਯੁੱਧ-ਕਲਾ ’ਚ ਨਿਪੁੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋ ਦਲ ਬਣਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮਸਨੂਈ ਲੜਾਈ ਕਰਵਾਈ ਤੇ ਬਹਾਦਰ ਯੋਧਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰੋਪੇ ਬਖ਼ਸ਼ੇ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਅਨੰਦਪੁਰ ’ਚ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆ।
ਬਣਾਵਟੀ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਕਹੋ ਅਲਵਿਦਾ
ਹਰਬਲ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਮਜ਼ਾ ਪੂਰੇ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਣਾਵਟੀ ਜਾਂ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਰੰਗ ਸਾਡੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਾਡੀ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਹਨੇਰਾ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬਾਜ਼ਾਰ ’ਚ ਕਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਕੈਮੀਕਲ ਵਾਲੇ ਰੰਗ ਵੇਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਚਮੜੀ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਕਦੇ ਵੀ ਬਣਾਵਟੀ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਨਾ ਕਰੋ।
ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਰੱਖੋ ਖ਼ਾਸ ਖ਼ਿਆਲ
ਹੋਲੀ ਦੇ ਰੰਗ ਅੱਖਾਂ ’ਚ ਪੈ ਜਾਣ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਜਾਣ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹੋਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਖ਼ਾਸ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਸਪਰੇਅ ਜਾਂ ਰੰਗ ਪੈ ਜਾਣ ਨਾਲ ਕੰਨ ਦਾ ਪਰਦਾ ਫਟ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ, ਪੱਕੇ ਰੰਗਾਂ ਤੇ ਸਪਰੇਅ ਆਦਿ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ। ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ’ਤੇ ਕਈ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਹੋਲੀ ਖੇਡਦੇ ਸਮੇਂ ਪੂਰੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਹੀ ਪਾਓ।
ਅਨਜਾਣ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਨਾ ਖੇਡੋ ਹੋਲੀ
ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਉਸ ਨਾਲ ਖੇਡੋ, ਜੋ ਤੁਹਾਡਾ ਕਰੀਬੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਅਨਜਾਣ ਜਾਂ ਰਾਹ ਜਾਂਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ’ਤੇ ਰੰਗ, ਗੁਬਾਰੇ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥ ਨਾ ਪਾਓ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਐਲਰਜੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਇਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਗ਼ਲਤੀ ਕਿਸੇ ਦੇ ਵੱਡੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਫੱੁਲਾਂ ਨਾਲ ਹੋਲੀ ਖੇਡਣ ਨੂੰ ਦਿਉ ਤਰਜੀਹ
ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਿਚਕਾਰੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪਿਚਕਾਰੀਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਛੋਟੀਆਂ ਜਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੇਡਣ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਜਿੱਥੋਂ ਤਕ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਰੋ। ਸੁੱਕੀ ਜਾਂ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਹੋਲੀ ਖੇਡਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਵੋ।
Posted By: Harjinder Sodhi
Copyright © 2023 Jagran Prakashan Limited.