ਗਰਮੀ ਵਿਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰ ਭਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਰਾਜਸਥਾਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਧੂੜ ਭਰੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਠੰਢ ਵਿਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਨੂੰ।

ਮੁਲਕ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਤੀਸ ਹਜ਼ਾਰੀ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਖੇ ਵਕੀਲਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਈ ਮਾਰ-ਕੁਟਾਈ ਮਗਰੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵਕੀਲਾਂ ਦੇ ਹੜਤਾਲ 'ਤੇ ਚਲੇ ਜਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ।

ਹਰਭਜਨ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਇਕ ਹਮਲਾਵਰ ਅਤੇ ਖੁੰਧਕੀ ਜਿਹੇ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਸੀ ਜੋ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨਾਲ ਹਰ ਰੰਗ-ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਉਸ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ 'ਤੇ ਖਰੇ ਉਤਰਨ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜਾਂ ਨੂੰ ਢਾਂਚਾਗਤ ਨਿਵੇਸ਼ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਸਟਾਫ਼ ਦੀ ਇਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰਾਂ/ਪੁਲਿਸ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚਲੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਮਾਫ਼ੀਏ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਤੰਗ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰ 'ਚੋਂ ਕੰਮ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇਣੀ ਹੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।

ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਤੇਰਾ ਲਿਵਰ ਬਿਲਕੁਲ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਤੇ ਹੁਣ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮੇਰੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕ ਗਈ। ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਹਿੱਲਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਮੇਰੀ ਹਿੰਮਤ ਜਵਾਬ ਦੇ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।

ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਕਸਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ 'ਚ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਰਾਜੌਰੀ 'ਚ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨਾਲ ਦੀਵਾਲੀ ਮਨਾਉਣ ਸਮੇਂ ਕਹੀ।

ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅੰਦਰਲੇ ਬਹੁਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਰਾਹੀਂ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੁਖੀ ਆਈਐੱਸਆਈ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖੀ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਜਾਵੇਦ ਨਾਸਿਰ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ 'ਤੇ 1993 ਵਿਚ...

ਬਾਬੇ ਮੇਹਰੂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ 'ਬਿਲਕੁਲ ਜੀ! ਝਾੜ ਘੱਟ ਹੀ ਨਿਕਲਿਆ। ਕਈ ਜਗ੍ਹਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਝਾੜ ਰਹਿ ਗਿਆ ਇਸ ਵਾਰ।' ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਗੇਲਾ ਬੋਲਿਆ 'ਹਾਂ ਜੀ!

ਮੈਂ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸਾਂ। ਇਕੱਲਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹਰ ਖ਼ਬਰ ਨੂੰ ਗ਼ੌਰ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸਾਂ।

ਬ੍ਰੈਗਜ਼ਿਟ ਦੇ ਰਾਮ ਰੌਲੇ ਨੇ ਸਾਰਾ ਦੇਸ਼ ਕਮਲਾ ਕੀਤਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਸਾਮਰਾਜ ਤਾਂ ਕਦੋਂ ਦਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ, ਹੁਣ ਯੂਕੇ ਵਾਲੇ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ।

ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪੁੱਜ ਜਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨੱਥ ਪਾਉਣ ਲਈ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਸਰਗਰਮੀ ਭਾਵੇਂ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੋਵੇ ਪਰ ਉਸ ਨਾਲ ਹਾਲਾਤ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੀ ਹੈ।

ਮੇਰੇ ਵਿਚ ਵੀ ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਆ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਹੁਣ ਮੈਂ ਸਤਿਕਾਰ ਵਜੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵੱਲ ਝੁਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਪਰ ਵੱਡਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਫਤਿਹ ਬੁਲਾ ਦੇਣਾ ਮੈਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਦੁਖੀ ਕਰ ਦਿੰਦਾ।

ਗ਼ਲਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਦੋਸ਼ ਸਿੱਧ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇਣ ਵਿਚ ਅਤੇ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਲੈਣ ਵਿਚ ਦੇਰੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਪਰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬਾਬਾ ਆਦਮ ਹੀ ਨਿਰਾਲਾ ਹੈ।

ਸਾਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਦੀ ਸੰਘੀ ਅਦਾਲਤ 'ਚ ਦਾਇਰ ਕੀਤੇ ਕੇਸ 'ਚ ਐੱਨਐੱਸਓ 'ਤੇ 20 ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਹੈਕਿੰਗ ਨੂੰ ਸੁਖਾਲਾ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਹੈ। ਐੱਨਐੱਸਓ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਸਾਈਬਰ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਸੰਨ੍ਹ ਲਾਉਣ ਦਾ ਇਹ ਕੋਈ ਪਹਿ...

ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਭਵਿੱਖ ਖ਼ਾਤਰ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਵਿਚ ਬੀਤ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਮਾਝੇ ਦੇ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦਾ ਗੁਪਤ ਮਿਲਣ ਸਥਾਨ ਸੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਝਾੜ ਸਾਹਿਬ ਨੇੜੇ ਸ਼ਬਾਜ਼ਪੁਰ (ਤਰਨਤਾਰਨ) ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਸੀ ਬੱਦੋਵਾਲ। ਦੋਵਾਂ ਛਾਉਣੀਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤਰੀਕ 26 ਨਵੰਬਰ 1914 ਮਿੱਥੀ ਗਈ।

ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੁਧਾਰ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਸਕੀਮਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਲਹਿਰ ਉਸਾਰਨਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਯੂਨੈਸਕੋ, ਕੇਂਦਰ ਜਾਂ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲਿਆ ਪੈਸਾ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖ਼ਰਚਿਆ ਜਾਵੇ।

ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਵੱਖ ਸੂਬਾ ਬਣੇ ਅੱਜ 53 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਬਣਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ ਹੈ।

ਸਰਦਾਰ ਵੱਲਭ ਭਾਈ ਪਟੇਲ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਹ ਪੁਰਸ਼ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ 144ਵੀਂ ਜੈਅੰਤੀ ਇਸ ਲਈ ਖ਼ਾਸ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ 31 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ...