ਅੱਜ ਅਫ਼ਸੋਸ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣਾ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਦੂਸਰੇ ਘਰ ਵਸਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲਾਡਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਸਤੇ ਦਾਜ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਦਾਜ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਡੀਆਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ...

ਇਸ ਵਿਚ ਲੋਰੀ ਦਾ ਅਲਾਪ ਵੀ ਹੈ, ਮਿਰਜ਼ੇ ਦੀ ਸੱਦ ਵੀ ਤੇ ਰਾਂਝੇ ਦੀ ਵੰਝਲੀ ਦੀ ਲੰਬੀ ਹੇਕ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਪੀਲੂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਵੱਸਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਵੀ ਸ਼ਰਫ਼ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਤੇ ਨੰਦ ਲਾਲ ਨੂਰਪੁਰੀ ਦਾ ਨੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦਾ ਲਲਕਾਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਹਾਗਣਾਂ ਦੀ ਨੱਥ ਦਾ ਮੋਤੀ ਤੇ ਵੰਗਾ...

ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ 'ਤੇ। ਇਸ ਬਿੱਲ ਜ਼ਰੀਏ ਭਾਰਤ ਇਹ ਤੈਅ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ...

1947 ਦੀ ਵੰਡ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਜਾਨ ਦਾ ਖੌਅ ਬਣ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੋਫਾੜ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣਾ ਮੂਲ ਗਵਾ ਗਏ। 1948 ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਬਣਦੇ ਰੁਤਬੇ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ।

ਪਾਪਾ ਜੀ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਜਮਾਤਾਂ ਹੀ ਪੜ੍ਹੇ ਸਨ ਪਰ ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਂਦੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਕਾਂ 'ਚ ਪਾਈ ਜਨਮ ਤਰੀਕ ਦੇਖ ਲਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਭੈਣ -ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਜਨਮ ਤਰੀਕ ਚੰਗੀ ...

ਆਮ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਮੱਧ ਵਰਗੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਉਸ ਕੁੜੀ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਕੋਈ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਡਾਕਟਰ ਬਣਨ ਦਾ ਜੋ ਪੇਸ਼ਾ ਚੁਣਿਆ, ਉਸ ਤੋਂ ਇਹੋ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਤੇ ਰਹਿਮ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ।

ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਇਹ ਦੇਖਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਫੈਕਟਰੀ ਕਾਇਦੇ-ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰ ਕੇ ਨਾ ਚੱਲੇ। ਇਹ ਫੈਕਟਰੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਚੋਰੀ-ਛਿਪੇ ਚਲਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਸਗੋਂ ਇੱਥੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਉਪਾਅ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਤੇ...

ਮੈਂ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਪਹੇੜੀ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਤੰਦਾ ਬੱਧਾ ਵਿਖੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੌਰਾਨ ਹਰੇਕ ਜਮਾਤ 'ਚੋਂ ਫਸਟ ਆਇਆ ਕਰਦਾ ਸਾਂ।

ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਬਿੱਲ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਨਾ ਕਿ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ। ਇਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।

ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਵੇਲੇ ਗੋਰਿਆਂ ਨੇ ਜਿਸ ਕੌਮ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦਿਆਂ ਦੇ ਗਲਾਂ ਵਿਚ ਰੱਸੇ ਪਾ ਕੇ ਤਖ਼ਤਿਆਂ 'ਤੇ ਲਟਕਾਇਆ ਸੀ, ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਵਾਰਸਾਂ ਨੂੰ ਗਲਾਂ ਵਿਚ ਟਾਇਰ ਪਾ ਕੇ ਜਿਊਂਦੇ ਸਾੜਿਆ ਗਿਆ।

ਜ਼ਿਮੀਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਹਿੰਗੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਖ਼ਰੀਦਣ ਦੇ ਮਸ਼ਵਰੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਨਿਮਨ ਕਿਸਾਨ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਤੇ ਵੱਡੇ ਟਰੈਕਟਰ ਖ਼ਰੀਦਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ।

ਸਾਰੇ ਹੈਰਾਨ ਸਨ ਕਿ ਸ਼ਰਮਾ ਕਦੇ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆ ਕੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੈਠਦਾ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਅੰਦਰ ਵੜ ਕੇ ਕੁੰਡੀ ਲਾ ਲੈਂਦਾ। ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ।

ਫਾਸਟ ਟਰੈਕ ਅਦਾਲਤਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਿੱਥੀ ਮਿਆਦ 'ਚ ਜਬਰ-ਜਨਾਹ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਨਬੇੜਾ ਕਰਨ।

ਪੀੜਤਾ ਦੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਅਤੇ ਵਾਰਦਾਤ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਸਬੂਤ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਲਈ ਪੁਲਿਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਗਈ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਥਿਤ ਪੁਲਿਸ ਮੁਕਾਬਲਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਸੂਬੇ ਦੀ ਲੋੜ ਪੂਰੀ ਹੋਣ 'ਤੇ ਹੀ ਵਾਧੂ ਪਾਣੀ ਹੋਰ ਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਪਾਣੀ ਸਬੰਧੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਉਕਤ ਕਦਮ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਿ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਲਗਾਤਾਰ ਇਹ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਆਰਥਿਕ ਸੁਸਤੀ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਤੱਥ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਟੈਕਸ ਵਿਚ ਕਟੌਤੀ ਮਗਰੋਂ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਹੋਰ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉੱਨਤ ਤਾਂ ਹੈ ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਆਈ ਆਰਥਿਕ ਸੁਸਤੀ ਕਾਰਨ ਕਿਰਸਾਨੀ ਵੱਡੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵਿਚ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਕ...

ਯੁੱਗ ਪੁਰਸ਼ ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ 1891 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਮਹੁਓ ਹੁਣ ਵਿਚ ਮਾਤਾ ਭੀਮਾ ਬਾਈ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਪਿਤਾ ਮਾਲੋ ਜੀ ਸਕਪਾਲ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ 14ਵੀਂ ਸੰਤਾਨ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰੋਂ ਛੋਟੀ ਉਮਰੇ ਹੀ ਮਾਂ ਦਾ ਸਾਇਆ ਉੱਠ ਗਿਆ।

ਕੇਂਦਰੀ ਕੈਬਨਿਟ ਵੱਲੋਂ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਤਰਮੀਮ ਬਿੱਲ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਮਿਲਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ 'ਤੇ ਬਹਿਸ ਤੇਜ਼ ਹੋਣੀ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ 1999 ਵਿਚ ਕਰਗਿਲ ਸਮੀਖਿਆ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਇਸ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਮੰਤਰੀ ਸਮੂਹ ਨੇ ਸਾਲ 2001 ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।