ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਬਿਜ਼ਨੈੱਸ ਡੈਸਕ : ਕੇਂਦਰੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦਾ ਆਖਰੀ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਹਿਮ ਐਲਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਬਜਟ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਲੇਖ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਬਜਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਰਤਾਂ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਹਾਂ, ਜੋ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਨਗੇ।
ਜੀ.ਡੀ.ਪੀ
ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ (GDP) ਇੱਕ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਮੁਦਰਾ ਮੁੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੱਖਿਆ, ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਨਾਮਾਤਰ ਜੀਡੀਪੀ ਅਤੇ ਅਸਲ ਜੀਡੀਪੀ
ਬਜਟ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਵਾਰ ਤੁਸੀਂ ਨਾਮਾਤਰ ਜੀਡੀਪੀ ਅਤੇ ਅਸਲ ਜੀਡੀਪੀ ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣੋਗੇ। ਇੱਕ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਵੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਜੋ ਮੁੱਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਨਾਮਾਤਰ ਜੀਡੀਪੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਮੰਦੀ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਰੀਅਲ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਵਸਤਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਅਧਾਰ ਸਾਲ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਅਸਲ ਜੀਡੀਪੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੀ.ਐਨ.ਪੀ
ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਤਪਾਦ (GNP) ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਤੋਂ ਕੁੱਲ ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੀਡੀਪੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।
ਮਾਲੀਆ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀ ਬਜਟ
ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਮਾਲੀਆ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀ ਬਜਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਾਲੀਆ ਬਜਟ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਅਤੇ ਦੇਣਦਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੂੰਜੀ ਬਜਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੂੰਜੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀ ਭੁਗਤਾਨ (ਖਰਚੇ) ਪੂੰਜੀ ਬਜਟ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਲੀਆ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਲੀ ਖਰਚੇ ਮਾਲੀਆ ਬਜਟ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਮਾਲੀਆ ਘਾਟਾ
ਜਦੋਂ ਮਾਲੀਆ ਖਰਚਾ ਰਸੀਦਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਮਾਲੀਆ ਘਾਟਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।
ਕੁੱਲ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ
ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕੁੱਲ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ ਗੈਰ-ਉਧਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਕੁੱਲ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
Posted By: Tejinder Thind
_m.jpg)
Copyright © 2023 Jagran Prakashan Limited.